Προς το περιεχόμενο

Ορθογραφια λεξεων


MrSeanKon

Προτεινόμενες αναρτήσεις

14. «μέτρον άριστον» ή «παν μέτρον άριστον»;

 

Παρότι το ανωτέρω δίλημμα δεν είναι αυστηρά ορθογραφικό, είδα (με αφορμή σχετικό σημείωμα που έγραψα πρόσφατα) ότι έχει αποτελέσει παλιότερα αντικείμενο συζήτησης στο φόρουμ: http://www.insomnia.gr/forum/showpost.php?p=1238550&postcount=30 και http://new.insomnia.gr/forum/showpost.php?p=2466369&postcount=47. Μια κατατοπιστική ανάλυση έχει γράψει ο Νίκος Σαραντάκος, στην οποία λινκάρει ο Technology fan σε τούτο το ποστ. Εκείνο που μαθαίνουμε από τη μεθοδική δουλειά που κάνει ο Σαραντάκος για το θέμα, είναι ότι η μορφή «παν μέτρον άριστον» δεν είναι διόλου σύγχρονη (όπως διατείνονται οι λαθοθήρες), αλλά υπάρχει ήδη από την ελληνιστική εποχή:

Πρώτη εμφάνιση της φράσης είναι στα γνωμικά που αποδίδονται στους επτά σοφούς, όπου πρώτο-πρώτο ανάμεσα στα γνωμικά που αποδίδονται στον Κλεόβουλο τον Λίνδιο έχουμε πράγματι το «μέτρον άριστον». Όμως, στη μεταγενέστερη εποχή, βλέπουμε να χρησιμοποιείται, όλο και περισσότερο, το «παν μέτρον άριστον». Παραδείγματα:

 

Ο Γρηγόριος ο Ναζιανζηνός, στο επιτάφιο κήρυγμά του σε μνήμη του Μεγάλου Βασιλείου λέει: Δέδοικα μὲν οὖν μὴ ῥᾳθυμίας ἔγκλημα φεύγων͵ παρὰ τοῖς τὰ ἐκείνου πάντα ἐπιζητοῦσιν͵ ἀπληστίας περι πέσω γραφῇ͵ παρὰ τοῖς ἐπαινοῦσι τὸ μέτριον͵ ὃ μηδὲ ἐκεῖνος ἠτίμαζε͵ τὸ πᾶν μέτρον ἄριστον͵ ἐν τοῖς μάλιστα ἐπαινῶν͵ καὶ παρὰ πάντα τὸν ἑαυτοῦ βίον φυλάξας. Αλλά και ο ίδιος ο Μέγας Βασίλειος, σε επιστολή του, τελειώνει ως εξής: Ἀλλ΄ εὐχαριστήσαντες Πατρὶ καὶ Υἱῷ καὶ Ἁγίῳ Πνεύματι πέρας ἐπιθῶμεν τῷ γράμματι͵ ἐπειδὴ πᾶν μέτρον ἄριστον͵ καὶ ἡ παροιμία φησίν.

 

Τον 9ο αιώνα, ο γραμματικός Γεώργιος Χοιροβοσκός γράφει: λέγεται μέτρον καὶ ἡ συμμετρία͵ ὡς δηλοῖ τὸ λεγόμενον πᾶν μέτρον ἄριστον. Να επιστήσω την προσοχή στο «το λεγόμενον» που σημαίνει ότι η έκφραση ήταν παροιμιακή. Τον 11ο αιώνα, ο Μιχαήλ Ψελλός, δεινός λόγιος, επίσης χρησιμοποιεί τον τύπο αυτόν: οὔκουν τὸν οἶνον παραιτητέον· ἀλλὰ τὴν ἀκρασίαν φευκτέον τὸ πᾶν μέτρον ἄριστον ἐπισταμένοις καὶ κάκιστον ὁμοίως ἐν ἅπασιν ὑπερβολήν τε καὶ ἔλλειψιν. Τον 13ο αιώνα, ο ιστορικός Νικηφόρος Γρηγοράς μαρτυρά πάλι ότι η έκφραση ήταν παροιμιακή, παλαιά και εδραιωμένη: ἐς τοῦτο γὰρ τείνει καὶ τὰ σοφὰ τῶν παλαιῶν γνωματεύματα μηδὲν ἄγαν λεγόντων καὶ πᾶν μέτρον ἄριστον.

 

Υπάρχει και ένα ακόμα κείμενο που χρησιμοποιεί τον τύπο «παν μέτρον άριστον» αλλά δεν έχει ασφαλή χρονολόγηση· αποδίδεται στον Ιπποκράτη, δεν είναι του Ιπποκράτη, αλλά οπωσδήποτε είναι παλαιό. Tο κείμενο αυτό επαναλαμβάνεται αυτούσιο και σε άλλα συγγράμματα, πάντοτε αποδιδόμενο στον Ιπποκράτη: Τὸ δὲ μέγιστον τοῦ ἀνδρός͵ ὅτι οἱ παρ΄ αὐτοῦ λεγόμενοι Ἀφορισμοὶ οὐχ ἁρμόζουσι μόνον ἰατρικῇ ἀλλὰ καὶ κοινῶς παντὶ τῷ βίῳ· νόμοι γάρ εἰσι καθολικοὶ θεσπίζοντες καὶ κανονίζοντες τὰ γινόμενα· ὡς ὅταν λέγῃ ἐν τοῖσι γυμνα στικοῖσι αἱ ἐπ΄ ἄκρον εὐεξίαι σφαλεραί καὶ πᾶν τὸ πολὺ τῇ φύσει πολέμιον καὶ ὕπνος ἀγρυπνίη μᾶλλον γιγνόμενα τοῦ μετρίου κακόν͵ καθολικὸν δίδωσιν ἡμῖν κανόνα καὶ νόμον ἐπὶ παντὸς πράγματος͵ ὡς πᾶν μέτρον ἄριστον·

 

Επομένως καλύψαμε το ζήτημα της παλαιότητας του τύπου που καταδικάζεται από τους λαθοθήρες. Και η παλαιότητα είναι σημαντική διότι στη γλώσσα «η χρήση νομοθετεί» και πολύ συχνά ένα επαναλαμβανόμενο λάθος κατισχύει του ορθού και γίνεται τελικά δεκτό ως σωστό. Οφείλουμε όμως να καλύψουμε και το νοηματικό μέρος, διότι οι λαθοθήρες διατείνονται ότι η διατύπωση «παν μέτρον άριστον» ακυρώνει την έννοια «μέτρον άριστον» του αρχαίου γνωμικού, καθότι όπως λένε «δεν είναι το οποιοδήποτε μέτρο άριστο, αλλά το μέτρο (ως έννοια) είναι άριστο». Όποιος όμως το λέει αυτό, δεν έχει κατανοήσει την ίδια τη φράση «μέτρον άριστον».

 

Εδώ η σημασία τής λέξης μέτρο είναι πολύ συγκεκριμένη, και δηλώνει το προσήκον μέτρο, το αρμόζον μέτρο, τη μεσότητα, την αποφυγή των ακροτήτων — κι όχι όποιο να 'ναι μέτρο! Για την ορθή σημασία, θα αρκούσε οι λαθοθήρες να ανοίξουν ένα λεξικό. Το «παν», λοιπόν, πέρα από την πρόσδοση ρυθμικότητας στη φράση (στοιχείο δευτερεύον, βέβαια, αλλά οπωσδήποτε κι αυτό σημαντικό σε παροιμιακές εκφράσεις), λειτουργεί επιτατικά και δηλώνει ότι «σε κάθε περίπτωση, η αποφυγή των ακροτήτων και το προσήκον μέτρο αποτελεί τη βέλτιστη πρακτική» ή, λακωνικότερα, «κάθε μεσότητα είναι άριστη».

 

Κλείνω με λίγη λεξικογραφική τεκμηρίωση:

  • Πρωίας (1933): μέτρον [...] το μέσον μεταξύ δύο αντιθέτων, αποφυγή ακροτήτων, μέσος όρος, ορθή αναλογία, συμμετρία, σύνεσις, τάξις, ρέγουλα : «παν μέτρον άριστον» (αρχ. γνωμ.)
  • Το ΛΝΕΓ (το οποίο θεωρεί ισότιμους αμφότερους τους τύπους) το μνημονεύει ο Σαραντάκος στην ιστοσελίδα του. Αλλά και στο ΕΛΝΕΓ (2009) έχουμε: Το ρητό μέτρον άριστον (σήμερα επίσης παν μέτρον άριστον), που ήδη από την Αρχαιότητα κατέστη παροιμιώδες λόγω της σημασίας του για τον ελληνικό πολιτισμό, αποδίδεται στον Κλεόβουλο (πβ. Διογ. Λαερτ. Βίοι Φιλοσ. 1,93,8).
  • Και ο πάντα απαραίτητος Δημητράκος:
    metron.png

 

Καταλήγουμε επομένως στο συμπέρασμα ότι ο τύπος «παν μέτρον άριστον» δεν είναι λανθασμένος και ότι είναι ισότιμος με τον τύπο «μέτρον άριστον», με τον οποίον μπορεί να χρησιμοποιείται παράλληλα και με τον οποίον είναι πλήρως εναλλακτός. Άρα και οι δύο μορφές τού αρχαίου αυτού γνωμικού είναι σωστές.

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

  • 4 εβδομάδες αργότερα...
  • Απαντ. 190
  • Δημ.
  • Τελ. απάντηση

Μετα απο πολυ καιρο αποχης (ειπα να περασω ετσι μια βολτα) βλεπω οτι το thread μεγαλωσε κι εχει ενδιαφερουσες συζητησεις.

Μπραβο σας παιδια.

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

  • 6 μήνες μετά...
11. εταιρεία ή εταιρία;

Στην αρχαία μαρτυρείται κυρίως ο τύπος εταιρεία, ο οποίος είναι εναρμονισμένος και με την παραγωγική διαδικασία (από το επίθ. εταιρείος). Τα λιγοστά εταιρία στην αρχαία γραμματεία αποτελούν μάλλον προϊόν σύγχυσης. Επομένως: εταιρεία.

Eίχε προκύψει μια κουβέντα στην -πρώην- δουλειά για το γεγονός ότι οι μισοί το γράφουν έτσι κι οι άλλοι αλλιώς και γυρνάει και μου λέει ο λογιστής μεταξύ σοβαρού κι αστείου, "δεν το ξέρεις? οι εταιρείες που πάνε καλά -κερδοφόρες- γράφονται με "ει" και οι άλλες με γιώτα". Inside joke και τα σχετικά, αλλά τώρα μου το θύμισε το παραπάνω περί εναρμόνισης του "εταιρεία" με την παραγωγική διαδικασία. LOL

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

Kαι ήθελα να κάνω bump το θέμα, καιρό τώρα..

 

Έχετε προσέξει μερικούς μεγαλοσχήμονες και με πλούσια βιογραφικά, που χρησιμοποιούν την λέξη <<κοστοβόρο>>, εννοώντας το αντίθετο από την σημασία της λέξης;

 

Π.χ δηλώνει ο τάδε υπουργός, πως η τάδε διαδικασία στο τάδε έργο του δημοσίου <<είναι κοστοβόρα>> και άρα επιβαρύνει το δημόσιο προυπολογισμό!

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

  • 2 μήνες μετά...
Έχετε προσέξει μερικούς μεγαλοσχήμονες και με πλούσια βιογραφικά, που χρησιμοποιούν την λέξη <<κοστοβόρο>>, εννοώντας το αντίθετο από την σημασία της λέξης;

Για τη λέξη κοστοβόρος έχει γίνει μεγάλη συζήτηση και είναι εκπεφρασμένη από αρκετούς μια δυσφορία για το οξύμωρο του πράγματος (η λέξη σημαίνει το αντίθετο από το αναμενόμενο). Προσέξτε, τονίζω τον όρο "αναμενόμενη" σημασία, διότι η λέξη ποτέ δεν προϋπήρξε με καμία άλλη σημασία και κανένας (είτε τη χρησιμοποιεί σήμερα είτε την αποδοκιμάζει) δεν πιστεύει ότι θα μπορούσε ποτέ να υιοθετηθεί με διαφορετική σημασία από αυτήν που εννοεί όλος ο κόσμος (δηλ. δραχμοβόρος — ή ευρωβόρος, αν προτιμάτε).

 

Εκείνο που προσωπικά έχω καταθέσει σε σχετική συζήτηση (http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?t=6384) είναι ότι μάλλον ο κοστοβόρος θα εδραιώνεται όλο και περισσότερο όσο περνάει ο καιρός (προς το παρόν, ωστόσο, οι προσεκτικοί χρήστες τής γλώσσας μπορούν να αποφεύγουν ακόμη τη χρήση του σε επιμελημένη γραφή και λόγο). Θα είναι μήπως η πρώτη λέξη που δεν είναι σωστά σχηματισμένη, κι όμως επικρατεί; Όχι φυσικά! Αν διαβάσουμε λ.χ. τη Συναγωγή τού Κουμανούδη, θα δούμε τον συγγραφέα να σχολιάζει αρκετές λέξεις ως λανθασμένα (ή «αλλοκότως», όπως χαρακτηριστικά λέει) κατασκευασμένες, για να καταλήξει όμως τελικά: «καὶ τίς ἀντιστήσεται τῇ χρήσει;» (και ποιος μπορεί ν' αντισταθεί στη χρήση;).

 

Οφείλουμε να μην ξεχνούμε ότι στη γλώσσα δεν υπάρχουν ακριβή συνώνυμα· και, για να έχουν νιώσει οι φυσικοί ομιλητές της την ανάγκη να πλάσουν ή να εισαγάγουν ή να αναστήσουν ή να διαφοροποιήσουν σημασιακά μια λέξη, τούτο σημαίνει πως η ύπαρξή της είναι δικαιολογημένη (και επιβάλλεται) από τις ανάγκες τής γλωσσικής επικοινωνίας. Το λέω αυτό διότι, ναι μεν υπάρχουν οι λέξεις δαπανηρός, πολυδάπανος, πολυέξοδος, δραχμοβόρος, ακριβός, αλμυρός, τσουχτερός, απρόσιτος, πανάκριβος, βαπορίσιος, φωτιά και λάβρα — αλλά κάθε φυσικός ομιλητής αντιλαμβάνεται αμέσως τη διαφορά στις σημασιακές και υφολογικές αποχρώσεις μεταξύ τους. Η μόνη λέξη, παράγωγη του κόστους, είναι ο κοστιτικός κοστιστικός), την οποία αναφέρει ο Βοσταντζόγλου (και μάλλον την είδε στον Σκαρλάτο Βυζάντιο, καθότι δεν υπάρχει ούτε στον Κουμανούδη ούτε στον 15τομο Δημητράκο) και πάρα πολύ αμφιβάλλω για το αν ποτέ θα χρησιμοποιηθεί ξανά. Ας μην ξεχνούμε, επίσης, ότι το κόστος είναι λέξη που πήραμε από την ιταλική γλώσσα (το κοστίζω είναι παλιότερο, από τη λατινική μέσω της μεσαιωνικής ελληνικής), και μέχρι και πρόσφατα υπήρχαν λαθοθήρες που καταδίκαζαν όσους σχημάτιζαν πληθυντικό (κόστη) — για αυτό το θέμα γράφω εδώ: http://www.lexilogia.gr/forum/showthread.php?p=83585#post83585

 

Κλείνοντας, να πω ότι οι λέξεις έχουν τη σημασία που εμείς τους δίνουμε. Γι' αυτό άλλωστε και οι σημασίες μεταβάλλονται με τον καιρό. Αν λοιπόν συμφωνήσουμε ότι κοστοβόρος σημαίνει αυτός που τρώει χρήμα, κατοχυρώθηκε και τελείωσε. Κατόπιν λέμε δέκα φορές «κοστοβόρος» μπροστά στον καθρέφτη, και ξαφνικά η λέξη παύει να ακούγεται τόσο άσχημη — ίδιως όταν το κόστος στο οποίο αναφέρεται δεν βγαίνει απ' τη δική μας τσέπη!

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

σκέψεις

 

 

η γλώσσα μας έχει δομή και στη σύνθεση των λέξεων

αν χαθεί αυτό

πιά η διαφορά απο μιά γλώσσα με ιδεογράμματα ?

η λέξεις δεν είναι εικόνες

 

η γραφή και ο λόγος, δεν είναι ζωγραφική

 

Κλείνοντας, να πω ότι οι λέξεις έχουν τη σημασία που εμείς τους δίνουμε. Γι' αυτό άλλωστε και οι σημασίες μεταβάλλονται με τον καιρό. Αν λοιπόν συμφωνήσουμε ότι κοστοβόρος σημαίνει αυτός που τρώει χρήμα, κατοχυρώθηκε και τελείωσε.

"συμφωνούμε", αφού το επιβάλλουν οι "αγράμματοι"

 

 

 

.

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

Οκ αυτό είναι συντακτικό θέμα:

 

Αφορά σε ή αφορά σκέτο;

Αν μας έδινες λίγο την πρόταση που θες αλλά και πάλι νομίζω είναι λάθος το " Αφορά σε "..

 

Όταν θέλουμε να πούμε ότι κάποιον τον αφορά κάτι του λέμε "σε αφορά το τάδε θέμα "

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

η γλώσσα μας έχει δομή και στη σύνθεση των λέξεων

αν χαθεί αυτό

πιά η διαφορά απο μιά γλώσσα με ιδεογράμματα ?

η λέξεις δεν είναι εικόνες

 

η γραφή και ο λόγος, δεν είναι ζωγραφική

 

[...]

 

"συμφωνούμε", αφού το επιβάλλουν οι "αγράμματοι"

Πρόσεξε τώρα, φίλε μου, κάτι το πολύ ενδιαφέρον: Αν στεκόταν κάποιος στις τρέχουσες συμβάσεις (γλωσσικές, ορθογραφικές, γραμματικές, συντακτικές), τις οποίες όλοι αποδεχόμαστε ως ορθές και με βάση τις οποίες συνεννοούμαστε, προκειμένου να κρίνει τα γραφόμενά σου, θα επεσήμαινε 14 λάθη...

 

Η γλώσσα μας έχει δομή και στη σύνθεση των λέξεων· αν χαθεί αυτό, τότε ποια η διαφορά από μια γλώσσα με ιδεογράμματα; Οι λέξεις δεν είναι εικόνες. Η γραφή και ο λόγος δεν είναι ζωγραφική.

 

Τι σημαίνει αυτό; Ότι θα έπρεπε να σπεύσει να σε κατατάξει στους "αγράμματους" και να ακυρώσει με μιας και συνολικά ό,τι είχες πει μέχρι τότε, τη γνώμη που εξέφρασες; Αυτά είναι τερτίπια που τα κάνουν όσοι θέλουν να αποφύγουν τον διάλογο επί της ουσίας! Ή μπορεί από πίσω να κρύβονται και βαθύτεροι λόγοι, όπως έχω αναφέρει ήδη αλλού:

Όποιος χρησιμοποιεί την όποια γνώση έχει κατακτήσει ως όπλο για να κατακεραυνώνει τους άλλους και να τους μειώνει, διαπράττει τουλάχιστον δύο σημαντικότατα λάθη: Πρώτον, αποτελεί ένδειξη προβληματικής αυτοεκτίμησης όταν κάποιος θέλει να νιώσει σπουδαίος όχι κάνοντας κάτι σημαντικό ο ίδιος, αλλά διαλαλώντας πόσο ασήμαντοι είναι οι γύρω του. Δεύτερον, σε κάθε συζήτηση ύψιστη σημασία έχει το τι λέει ο συνομιλητής μας· αν έχουμε ακονισμένα τα αισθητήριά μας για να πιάσουμε τα όποια λάθη κάνει στις διατυπώσεις του, έχουμε κατ' ουσίαν κλείσει τ' αφτιά μας στο πραγματικό μήνυμα που θέλει να μοιραστεί μαζί μας.

Επομένως ο ορθός δρόμος είναι ασχοληθούμε πρώτα με την ουσία απ' τα λόγια τού άλλου, όχι με τον τύπο που αυτά έχουν περιβληθεί. Δεν λέω φυσικά να καταργήσουμε τις συμβάσεις, καθώς μας είναι χρήσιμες για να γίνεται η επικοινωνία μας πιο συνοπτική και εύληπτη, αλλά απλώς να τις αντιμετωπίζουμε ως αυτό που πραγματικά είναι και να μην τις έχουμε για θέσφατο.

 

Επί της ουσίας, λοιπόν, πράγματι η γλώσσα έχει δομή και στη σύνθεση των λέξεων — μ' αυτό δεν διαφωνεί κανείς. Ωστόσο στη γλωσσολογία ισχύει κι ένας πολύ ισχυρός νόμος, ο νόμος τής αναλογίας. Η λέξη κοστοβόρος έχει σχηματιστεί όχι επειδή ο δημιουργός της ήθελε να επιτύχει το αποτέλεσμα της σημασιακής σύνθεσης των λέξεων κόστος και -βόρος (<βορά), αλλά κατ' αναλογία προς τις προϋπάρχουσες λέξεις δραχμοβόρος, χρονοβόρος, ενεργοβόρος κλπ που δηλώνουν όλες τους κάτι το μη επιθυμητό. Αυτός είναι άλλωστε και ο λόγος που όλοι αμέσως καταλαβαίνουμε τι σημαίνει κοστοβόρος και δεν υπάρχουν παρανοήσεις — κι ας είναι η λέξη «αλλοκότως κατασκευασμένη». Το σημαντικό είναι ότι η ανάγκη για συνοπτική και εύληπτη επικοινωνία εξυπηρετείται απροβλημάτιστα.

 

Εάν στην ελληνική γλώσσα ίσχυε μόνον αυτό που λες (δηλ. η δομή στη σύνθεση των λέξεων) και δεν ίσχυε ο νόμος τής αναλογίας, τότε θα είχαμε μοναχά 3 λέξεις σε -ώδης: δυσώδης, ευώδης & κακώδης. Όμως το -ώδης δεν περιορίστηκε στην πραγματική σημασία του (από το όζω "αναδίδω οσμή"), και ήδη από την αρχαιότητα σχημάτισε λέξεις άσχετες με τη μυρωδιά — τόσες πολλές, που είναι σήμερα ένα από τα παραγωγικότερα τέρματα της γλώσσας μας αλλά και της επιστημονικής ορολογίας διεθνώς. Εκατοντάδες λέξεις σχηματίστηκαν και συνεχίζουν να σχηματίζονται με απίστευτη ευκολία με βάση το -ώδης, και κάποιος μπορεί αμέσως να λεξιπλάσει κάτι σε -ώδης και όλοι γύρω του να τον καταλάβουν, χωρίς να αναρωτηθούν τι στο καλό οσμή μπορεί να αναδίδει ένας τρικυμιώδης, ένας βραχώδης, ένας αλματώδης και τόσοι άλλοι -ώδεις.

 

Αλλά υπάρχουν και άλλα θέματα τα οποία ανοίγεις, και στα οποία οι απαντήσεις δεν είναι τόσο προφανείς όσο ενδεχομένως αφήνεις να εννοηθεί: Πρώτον, ποιος είπε ότι οι γλώσσες με ιδεογράμματα δεν έχουν δομή στη σύνθεση των λέξεων και, το κυριότερο, λογική; Φυσικά και έχουν — αυτό έλειπε! Για το αν οι λέξεις είναι εικόνες ή όχι, θα πρέπει να έχουμε έναν ορισμό για τη «λέξη» και έναν ορισμό για την «εικόνα». Πώς αλλιώς θα συγκρίνουμε τις δύο έννοιες; Κοίτα λοιπόν τον ορισμό για το τι είναι λέξη (Modern Lexicography: An Introduction, Henri Béjoint, σελ. 17-18): «any uninterrupted sequence of graphemes that is commonly felt to correspond to a concept». Δηλαδή, για τους γλωσσολόγους και τους λεξικογράφους, η λέξη είναι «οποιαδήποτε χωρίς διακοπές σειρά από γραφήματα» η οποία, κατά το κοινό αίσθημα, ανταποκρίνεται σε κάποια έννοια. Δεν ξέρω για σένα, αλλά εμένα μου φαίνεται πως ίσως να ενυπάρχουν μέσα στην ίδια την ιδέα τής λέξης πράγματα που ενυπάρχουν και στην ιδέα τής εικόνας. Τώρα, για το εάν η γραφή και ο λόγος είναι ζωγραφική ή όχι, αυτό τράβα πες το στους ποιητές, τους συγγραφείς και όλους αυτούς που έχουν αναγάγει τη γραφή και τον λόγο σε τέχνη. Οι μεγαλύτεροι λογοτέχνες, μάλιστα, αναγνωρίζονται και για την ικανότητά τους να πλάθουν νέες λέξεις (πολλές από τις οποίες εντάσσονται κατόπιν στη γλώσσα που χρησιμοποιούμε όλοι), σαν να έχουν έναν γλωσσικό χρωστήρα με τον οποίον δημιουργούν λεξικές εικόνες εκεί όπου μέχρι τότε υπήρχε άδειος ο καμβάς τής γλώσσας.

 

Όμως, ας μην σας κουράζω άλλο. Κλείνω σημειώνοντας ότι όποιος μελετά την ιστορία των λέξεων έρχεται διαρκώς αντιμέτωπος με λέξεις που διαιωνίζουν λάθη που έγιναν από "αγράμματους" προγόνους μας. Κάποια δε από αυτά τα λάθη είναι τόσο παλιά, που οι σημερινοί τα υπερασπιζόμαστε ως ιερά και όσια της γλώσσας μας — ενώ οι αρχαίοι μπορεί να τα αποκήρυσσαν μετά βδελυγμίας. Όμως οι λέξεις είναι εργαλεία και η επικοινωνία είναι το ζητούμενο· κι όπως ο καλός ο μάστορας έχει πάντα μαζί του όλα του τα εργαλεία, τα προσέχει, τα σέβεται, τα φροντίζει και, το σημαντικότερο, γνωρίζει πώς να τα χρησιμοποιεί με τον καλύτερο τρόπο, έτσι πρέπει να κάνουμε κι εμείς με τις λέξεις. Αλλά ο μάστορας που θεοποιεί τα εργαλεία του ή που τα ανάγει σε αυτοσκοπό ο οποίος υποκαθιστά την ουσία τής δουλειάς του, έχει χάσει το πραγματικό νόημα της υπόθεσης. Και, αν δεν το συνειδητοποιήσει έγκαιρα, μπορεί να απωλέσει και την ουσία τής δουλειάς του, να πάψει να ασχολείται με αυτήν και να μην την επιτελεί πλέον σωστά. Έτσι και με τις λέξεις: Ας τις εκτιμούμε, ας τις προσέχουμε κι ας τις φροντίζουμε, ας πασχίζουμε να γίνουμε αριστοτέχνες στη χρήση τους, αλλά ας μην παρασυρόμαστε και τις θεοποιούμε — γιατί είναι στη δική μας υπηρεσία, δεν είμαστε εμείς σκλάβοι τους. Ας τις βάλουμε λοιπόν στη δούλεψή μας, εστιάζοντας περισσότερο στο τι θα χτίζουμε με αυτά τα υπέροχα δομικά στοιχεία, το οποίο να είναι όμως ακόμη πιο όμορφο συνολικά από τα επιμέρους κομμάτια του και να μας εκφράζει πραγματικά.

Συνδέστε για να σχολιάσετε
Κοινοποίηση σε άλλες σελίδες

Αρχειοθετημένο

Αυτό το θέμα έχει αρχειοθετηθεί και είναι κλειστό για περαιτέρω απαντήσεις.


  • Δημιουργία νέου...