Gigabyte Z690 Aorus Pro Hands-On

Η Gigabyte ήταν μία από τις πρώτες εταιρείες που ξεκίνησαν να προσφέρουν mainboards -με πληθώρα μοντέλων μάλιστα σε διαφορετικά επίπεδα εξοπλισμού και τιμής- για να υποστηρίξει τους νέους 12ης γενιάς επεξεργαστές Intel Core (Alder Lake-S).

Το mainboard Gigabyte Z690 AORUS PRO είναι ένα από τα νεότερα μοντέλα της εταιρείας. Ευέλικτη, καλά εξοπλισμένη και τίμια, όσον αφορά το κόστος, η νέα μητρική της Gigabyte υποστηρίζει τη νεότερη γενιά επεξεργαστών της Intel με socket LGA 1700. Όπως μαρτυρά και η ονομασία της, η μητρική βασίζεται στο κορυφαίο Intel Z690 Chipset και επομένως έρχεται με όλα τα οφέλη της πλατφόρμας, μεταξύ των οποίων είναι η υποστήριξη του πρότυπου PCI Express 5.0, για κάρτες γραφικών ή NVMe M.2 PCIe SSDs και βεβαίως η υποστήριξη του πλέον σύγχρονου τύπου μνήμης, DDR5.

Από άποψη κόστους -κάτω των €399- και λαμβάνοντας επίσης υπόψη τον τρόπο που κλιμακώνονται τα πράγματα προς τα… πάνω αναλόγως τον εξοπλισμό (π.χ. το πολυτελές μοντέλο Ζ690 AORUS XTREME της ίδιας εταιρείας που βρίσκεται στην «premium» κατηγορία στοιχίζει €1099) το μοντέλο Z690 AORUS PRO θα λέγαμε ότι βρίσκεται στο high-end τμήμα της αγοράς. 

Το Gigabyte Z690 AORUS PRO έφτασε στα χέρια μας μαζί με ένα ζευγάρι μνήμες 32GB Kingston Fury Beast DDR5 RAM, αλλά καθώς αυτή τη περίοδο δεν είχαμε στα χέρια μας έναν επεξεργαστή 12ης γενιάς Intel Core, δεν είχαμε τη δυνατότητα να δούμε στην πράξη της επιδόσεις ενός τέτοιου συστήματος. Παρόλα αυτά, λάβαμε την απόφαση να μην χάσουμε την ευκαιρία να σας δείξουμε το mainboard και ευελπιστούμε σύντομα να επανέλθουμε με ένα πλήρες review, δοκιμάζοντας την απόδοση της νέας πλατφόρμας της Intel σε πραγματικές συνθήκες.

Σχεδιασμός VRM

Το mainboard Gigabyte Z690 AORUS PRO προορίζεται για χρήση σε υπολογιστές desktop και ακολουθεί τις προδιαγραφές ATX με τις διαστάσεις της να είναι τυπικές, 30.5 x 24.4 εκατοστά. Το PCB είναι μαύρου χρώματος ενώ σε γκρι χρώμα βρίσκονται οι διάφορες ψύκτρες σχηματίζοντας μία μη ενδιαφέρουσα και τυπικά συντηρητική «διχρωμία».

Στη συσκευασία, εντοπίζουμε τέσσερα καλώδια SATA, οδηγούς χρήσης και εγκατάστασης, όπως και δύο βίδες M.2– ενδεχομένως το δικό μας πακέτο να διαφέρει ελαφρώς από αυτά που θα διατεθούν στην αγορά, ως προς τα περιεχόμενα. Γενικά μιλώντας, όταν βγει από το κουτί, η μητρική είναι έτοιμη για χρήση.

Το πρώτο πράγμα που παρατηρεί κανείς στη μητρική μόλις βγει από τη συσκευασία και το αντιστατικό «περιτύλιγμα» είναι το εκπληκτικά ογκώδες σύστημα ψύξης της. Πρόκειται για ένα σχετικά απλό, από άποψη σχεδιασμού σύστημα ψύξης, το οποίο όμως καλύπτει το μεγαλύτερο μέρος της μητρικής, συμπεριλαμβανομένου του ψηφιακής σχεδίασης συστήματος ρύθμισης/ εξομάλυνσης της τάσης που είναι 19-φασικό (Direct Digital VRM Design 16+1+2-phase) και υποστηρίζεται από 6-Layer PCB με διπλή ποσότητα χαλκού από τις τυπικές υλοποιήσεις και πολυτελείς, υψηλής ποιότητας πυκνωτές (Tantalum Polymer Capacitors) και τσοκ.

Όσον αφορά το σύστημα Digital VRM 16+1+2-phase, διακρίνεται σε 16 VCore phases με 90A Power Stage ώστε ακόμα και οι ισχυρότεροι/ απαιτητικότεροι επεξεργαστές να λειτουργούν με τη μέγιστη απόδοση, 1 VCCGT Phase με 60A Power Stage ειδικά για τα ενσωματωμένα γραφικά και 2 VCCAUX Phases με 70A DrMOS για σταθερή, αξιόπιστη τροφοδοσία των ενσωματωμένων στον επεξεργαστή ελεγκτών μνήμης/ PCIe.

Ένα σημαντικό χαρακτηριστικό, το οποίο σύμφωνα με την Gigabyte βρίσκεται αποκλειστικά στις μητρικές της, αφορά την βελτιστοποίηση της «υβριδικής αρχιτεκτονικής» των επεξεργαστών της Intel. Η Gigabyte δημιούργησε δύο νέα προφίλ για το BIOS με την ονομασία «CPU Upgrade» για να καλύψει διαφορετικά σενάρια χρήσης, προσαρμόζοντας τη πολιτική ενεργοποίησης και της τροφοδοσίας με τάση των P-cores και οι E-cores του επεξεργαστή (π.χ. για gaming απενεργοποιούνται όλοι οι πυρήνες Efficiency ή E-cores ενώ για μέγιστη απόδοση ενεργοποιούνται όλοι οι πυρήνες, και οι P-cores και οι E-cores).

Σύστημα ψύξης και τεχνολογία RGB Fusion

Όπως αναφέραμε, το πρώτο πράγμα που προκαλεί εντύπωση στη μητρική της Gigabyte είναι το σύστημα ψύξης, που καλύπτει πλήρως «όλες τις πηγές θερμότητας». Πιο συγκεκριμένα, υπάρχει μία μεγάλη ψύκτρα που επεκτείνεται στο I/O back panel και καλύπτει πλήρως τον μισό περίπου αριθμό MOSFETs και σχηματίζει ορθή γωνία με μία δεύτερη, μικρότερου όγκου, που αναλαμβάνει την ψύξη των υπολοίπων.

H μεγάλη ψύκτρα που επεκτείνεται στο ενσωματωμένο I/O back panel διαθέτει LEDs που «φωτίζουν» το λογότυπο AORUS. Χάρη στην πλήρη υποστήριξη RGB και την εφαρμογή RGB Fusion 2.0, ο χρήστης έχει των πλήρη έλεγχο του ενσωματωμένου φωτιζόμενου λογότυπου AORUS όσο και των εξωτερικών LED strips ή άλλων εξαρτημάτων με φωτισμό RGB LED που ενδεχομένως θα προσθέσει στο σύστημα του (η μητρική διαθέτει δύο  Addressable LED strip headers και δύο RGB LED strip headers).

Η εταιρεία έχει χρησιμοποιήσει υψηλής ποιότητας, παχύτερα (1.5mm) 5 W/mK θερμοαγώγιμα pads ανάμεσα στις ψύκτρες και τα ηλεκτρονικά στοιχεία ώστε η μεταφορά της θερμότητας να είναι 2.7x μεγαλύτερη σε σχέση με τα παραδοσιακά.  Η εταιρεία επίσης, πέρα από την ψύκτρα στη «νότια γέφυρα» του chipset (αν και ο σχετικός όρος δεν ταιριάζει στα σύγχρονα mainboards) έχει ενσωματώσει και δύο ψύκτρες που ονομάζει «Thermal Guards» για τις ανάγκες ψύξης των τεσσάρων NVMe M.2 PCIe SSDs. Η πρώτη, έχει τυπικό μέγεθος, χρησιμοποιεί διπλής όψεως σχεδιασμό (double-sided heatsink design) και έχει την ονομασία M.2 Thermal Guard II ενώ η δεύτερη, καλύπτει υπερδιπλάσια επιφάνεια και προορίζεται για τη ψύξη των υπολοίπων NVMe PCIe 4.0/ 3.0 SSDs.  

Σχεδιασμός PCIe 5.0

Όπως όλες οι μητρικές που βασίζονται στο Intel Z690 Chipset, έτσι και η υλοποίηση της Gigabyte διαθέτει μία ενισχυμένη (για να αντέχει στις ογκώδεις και βαριές κάρτες γραφικών και να μην προκαλούνται στρεβλώσεις στη μητρική) υποδοχή PCIe 5.0 x16 πλήρους μήκους. Σύμφωνα με την Gigabyte, η μητρική είναι σχεδιασμένη για τις μελλοντικές συσκευές PCIe 5.0, που αναμένεται να αξιοποιούν διπλάσιο bandwidth από τις σημερινές συσκευές PCIe 4.0. Για να ενισχύσει την απόδοση, η Gigabyte χρησιμοποιεί PCB χαμηλής αντίστασης 6 επιπέδων.

Η υποδοχή PCI   e 5.0 x16 δεν είναι η μοναδική υποδοχή για κάρτες γραφικών ή κάρτες επέκτασης, καθώς η μητρική εξοπλίζεται με δύο ακόμη υποδοχές PCIe x16 πλήρους μήκους (βασίζονται στο πρότυπο PCIe 3.0 και τρέχουν με x4). Η εταιρεία λέει πως υποστηρίζονται οι τεχνολογίες AMD Quad-GPU CrossFire και 2-Way AMD CrossFire ωστόσο αμφιβάλλουμε ότι κάποιος χρήστης θα επιχειρήσει να αξιοποιήσει τις τεχνολογίες, τουλάχιστον για gaming.

Μία διαφορά σε σχέση με άλλα, κυρίως στην πολυτελή κατηγορία (premium) mainboards, είναι ότι η υποστήριξη του πρότυπου PCIe 5.0 περιορίζεται αποκλειστικά στην κύρια υποδοχή για την κάρτα γραφικών. Έτσι, την ώρα που άλλα mainboards διαθέτουν υποδοχές M.2 συμβατές με το πρότυπο PCIe 5.0, η Gigabyte Z690 AORUS PRO ενσωματώνει τέσσερις υποδοχές M.2 συμβατές με NVMe PCIe M.2 SSDs των τύπων 2260/2280/22110 που υποστηρίζουν PCIe 4.0 x4/ x2. Επίσης υπάρχουν 6x SATA 6Gbps υποδοχές για συμβατικά μέσα αποθήκευσης ενώ δεν απουσιάζει και η υποστήριξη της τεχνολογία Intel Optane.

Υποστήριξη μνήμης DDR5

Ένα από τα σημαντικότερα πλεονεκτήματα της νέας πλατφόρμας της Intel και των 12ης γενιάς επεξεργαστών Core είναι βεβαίως η υποστήριξη του τύπου μνήμης DDR5. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, η μητρική της Gigabyte υποστηρίζει τέσσερα DIMMs για συνολικά 128GB μνήμης DDR5 ταχύτητας 6.200MHz+ (μέσω OC).

Η εταιρεία μάλιστα έχει χρησιμοποιήσει τον δικό της, αποκλειστικό σχεδιασμό του κυκλώματος για να «ξεκλειδώσει» το DDR5 PMIC Secure Mode που επιβάλλεται από τις προδιαγραφές σε «Programmable Mode» για να δώσει στον χρήστη τον απόλυτο έλεγχο της τάσης λειτουργίας της μνήμης και επομένως της συχνότητας λειτουργίας. Επιπλέον, για να διασφαλιστεί η «καθαρότητα» του σήματος, χρησιμοποιεί Shielded Memory Routing για να ελαχιστοποιηθούν οι παρεμβολές και η απόδοση να είναι η βέλτιστη δυνατή. Φυσικά, υποστηρίζεται το πρότυπο Intel XMP 3.0 και όλες οι υποδοχές για τις μνήμες είναι ενισχυμένες για απόλυτη σταθερότητα, μηδενικές στρεβλώσεις και πρόσθετη αντοχή.  

Λοιπά χαρακτηριστικά και δυνατότητες

Πάνω από τις υποδοχές για τα memory modules βρίσκουμε διάφορες υποδοχές για ανεμιστήρες (συνολικά υπάρχουν οκτώ 4-pin υποδοχές για ανεμιστήρες και συστήματα υδρόψυξης σε διάφορα σημεία της μητρικής, με την καθεμία να παρέχει 24W/2A). Πλησίον αυτών θα βρούμε δύο RGB headers, ένα 3-pin κι ένα 4-pin και δύο ακόμη στο απέναντι τμήμα της μητρικής.

Στην επάνω δεξιά γωνία της Gigabyte Z690 AORUS PRO βρίσκεται ένας μικρός LED matrix δύο ψηφίων, στον οποίο προβάλλονται debug codes (κωδικοί αποσφαλμάτωσης), κάτι ιδιαίτερα χρήσιμο κατά την εγκατάσταση ενός νέου συστήματος. Με εύκολο τρόπο μπορεί κανείς να την προσαρμόσει, βέβαια, για να δείχνει κάτι διαφορετικό από τη στιγμή που θα ολοκληρωθεί το boot κι έπειτα – για παράδειγμα την τρέχουσα θερμοκρασία. Δεν είναι κάτι που προσφέρεται επίσημα από την Gigabyte και το λογισμικό της, όμως δε χρειάζεται ιδιαίτερες γνώσεις για να το κάνει κάποιος.

Στην ίδια περιοχή της μητρικής βρίσκεται και 24-pin ATX connector, δύο ακόμη 4-pin fan headers, ένα 2-pin temperature header και δύο θύρες USB (μια θύρα USB 3.2 Gen1 και μια USB 3.2 Gen2x2 Type-C) – κι αυτές είναι μόνο η αρχή. Συνολικά, η μητρική διαθέτει 13 θύρες USB (4x USB 2.0, 8x USB 3.2, 1x USB 3.2 Type-C) κι αν εγκατασταθεί σε κουτί με ακόμη περισσότερες θύρες, αγγίζει τα όρια της υπερβολής αλλά ποτέ δε βλάπτει να υπάρχουν περισσότερες  θύρες USB.

Παραμένοντας στο ίδιο σημείο, βρίσκουμε 4 ενδεικτικές «λυχνίες» τεχνολογίας LED, οι οποίες παραμένουν αναμμένες αν εντοπιστεί κάποιο σφάλμα σε CPU, VRAM, VGA ή ΒΟΟΤ και οι οποίες σε συνεργασία με την debug screen καθιστούν εύκολη την αποσφαλμάτωση και τον εντοπισμό προβλημάτων συμβατότητας, εκκίνησης κ.λπ.

Πηγαίνοντας προς τα κάτω, θα βρούμε τη μπαταρία στην κάτω δεξιά γωνία, τις δύο δευτερεύουσες PCIe υποδοχές, τέσσερις υποδοχές M.2 και στην αριστερή άκρη το audio codec Realtec ALC4080. Οι βίδες που αναφέραμε στην αρχή του άρθρου χρησιμοποιούνται εδώ για μονάδες M.2, κάτι που άλλες μητρικές της αγοράς αποφεύγουν, παρέχοντας τη δυνατότητα σύνδεσης M.2 χωρίς βίδες.

Έχοντας βγάλει τα περιφερειακά από τη μέση, προχωράμε στο κέντρο όπου υπάρχει η βασική υποδοχή PCIe με λευκό περίγραμμα, ακριβώς από πάνω της βρίσκεται το ένα κομμάτι από το προαναφερθέν heatsink, ενώ δεξιά και κάτω θα βρούμε άλλο ένα heatsink και το shroud με τον αετό AORUS ξανά τυπωμένο στην επιφάνεια με μεταλλικό χρώμα.

Στο πάνελ του πίσω μέρους, θα βρούμε τις εξής θύρες συγκεντρωμένες: 12x USB Type-A, 1x USB Type-C, 1x DisplayPort, 1x υποδοχή για κεραία Wi-Fi 6, 1x Intel GbE, 1x mic-in, 1x line out και 1x SPDIF out.

Η μητρική συνοδεύεται από την εφαρμογή App Center, όπου ο χρήστης μπορεί να εγκαταστήσει διάφορες άλλες εφαρμογές για να χειρίζεται τον εξοπλισμό του, όπως για παράδειγμα το @BIOS. Το περιβάλλον BIOS της μητρικής είναι πανομοιότυπο με προηγούμενων μοντέλων κι αυτό σημαίνει όμορφο στο μάτι, καθαρό και συμμαζεμένο με όλες τις επιλογές διαθέσιμες εύκολα με ελάχιστο ψάξιμο. Προσφέρει πληροφορίες για την τρέχουσα θερμοκρασία, τη συχνότητα του επεξεργαστή και των RAM, τα rpm των ανεμιστήρων και άλλες σχετικές πληροφορίες.

Η σύνδεση του CPU γίνεται μέσω συνδέσεων EPS, προσφέροντας μια ένωση 8-pin και μια 4-pin– η 8άρα είναι απαραίτητη ενώ η 4άρα προαιρετική. Όπως σημειώθηκε πριν, υποστηρίζει επεξεργαστές Intel Alder Lake που αυτή τη στιγμή συνεπάγεται τα εξής μοντέλα: Intel Core i5-12600K/KF, Intel Core i7-12700K/KF και Intel Core i9-12900K/KF.

Όλοι αυτοί υποστηρίζουν μνήμες DDR5 (όπως και DDR4) οπότε κάποιος που σκοπεύει να στήσει ένα σύστημα βασισμένο σε Intel Alder Lake CPU μπορεί να προτιμήσει μνήμες DDR5, όπως οι Kingston Fury Beast DDR5 που μας προμήθευσε η εταιρεία για τις ανάγκες των δοκιμών.

Τόσο ενσύρματα όσο και ασύρματα, η σύνδεση με το δίκτυο δε θα απογοητεύσει καθώς υποστηρίζεται Wi-Fi 6 (μέσω του Intel Wi-Fi 6 AX200) και ενσύρματα το Intel I225-V chip προσφέρει ταχύτητες έως 2.5Gbps. Ενσωματώνεται επίσης Bluetooth 5.2 για ασύρματη επικοινωνία με διάφορες συσκευές. Η έξοδος SPDIF, χάρη στο Realtek AL4080 codec, προσφέρει ήχο 7.1 surround, κάτι που θα εκτιμήσουν όσοι θέλουν εύκολο τρόπο να συνδέσουν τον υπολογιστή με το ηχοσύστημα τους.

Συμπέρασμα

Αφενός η ποιότητα κατασκευής και η διάταξη των θέσεων είναι άψογη, αφετέρου οι θύρες και υποδοχές είναι άφθονες. Μάλιστα, οι βασικότερες υποστηρίζουν πολύ υψηλές ταχύτητες (M.2, PCIe, RAM) και μπορούν να υποστηρίξουν πιο απαιτητικά συστήματα, αφήνοντας και περιθώριο για overclocking.

Μέχρις ότου τη θέσουμε σε λειτουργία παραμένει άγνωστο το πόσο καλά διαχειρίζεται τη θερμότητα μεταξύ άλλων ζητημάτων, αλλά η πρώτη επαφή ήταν άκρως θετική και δείχνει να πρόκειται για μια αξιόλογη επιλογή που θα μπορούσε να υποστηρίξει πλήθος συνδυασμών.