---

 

 

__TOC__

 

 

 

Εισαγωγή

Έχει περάσει σχεδόν μία δεκαετία από τότε που είδαμε για πρώτη φορά να κάνουν δειλά την εμφάνισή τους οι πρώτες καταναλωτικές φορητές συσκευές για αναπαραγωγή αρχείων ψηφιακού ήχου MP3. Προϊόντα-σταθμός ήταν το MPMan της Κορεατικής SaeHan Information Systems και το Rio PMP300 της Diamond Multimedia, που έγιναν αφορμή να δημιουργηθεί ένας νέος όρος γαι την περιγραφή αυτού του είδους προϊόντων: DAP ή Digital Audio Players. Με τη συνεχή εξέλιξη και σμίκρυνση των ηλεκτρονικών όμως, μπορέσαμε να περάσουμε τελικά από τις μεγάλες φυσικές διαστάσεις και τις πενιχρές χωρητικότητες τάξεως ολίγων Megabytes σε κομψές συσκευές με μεγάλη αυτονομία και χωρητικότητα, αλλά και μικρές διαστάσεις. Καθώς τα προσφερόμενα χαρακτηριστικά στον τομέα της αναπαραγωγής ήχου θεωρούνται δεδομένα και λίγες πρωτοποριακές ιδέες απέμεναν να εφαρμοστούν, οι κατασκευαστές άρχισαν να εξερευνούν νέου τύπου δυνατότητες για να κάνουν τα προϊόντα τους ελκυστικότερα και να ανταποκριθούν στις ανάγκες της αγοράς. Μία από αυτές είναι και η αναπαραγωγή ψηφιακών αρχείων video που αποτελεί σήμερα σημαντικό κριτήριο επιλογής για πολλούς υποψήφιους αγοραστές. Ο όρος DAP αδικεί αυτές τις συσκευές, αφού πλέον μιλάμε για μία νέα κατηγορία: PMP ή Personal Media Players. Από τους πιο δυνατούς παίκτες στο συγκεκριμένο χώρο είναι η εταιρεία Creative, γνωστή από τα περιφερειακά ήχου για προσωπικούς υπολογιστές. Οι φορητές συσκευές της εταιρείας έχουν φανατικούς φίλους, καθώς πρόκειται κατά κανόνα για αξιόλογες προϊόντα που μάλιστα προσφέρονται και σε προσιτές τιμές για τις δυνατότητές τους.

 

Ο σκοπός του παρόντος άρθρου είναι μία μικρή γνωριμία με τις δυνατοτήτες του Creative Zen για αναπαραγωγή αρχείων video. Στη συνέχεια, γίνονται μερικές επισημάνσεις σχετικά με τις ιδιοτροπίες που έχει η κωδικοποίηση κατάλληλων αρχείων video για το ZEN και τέλος, παρουσιάζεται μία μέθοδος για τη δημιουργία συμβατών αρχείων video με χρήση συγκεκριμένου freeware λογισμικού. Πολλά από όσα ακολουθούν ισχύουν σε μεγάλο βαθμό και για άλλες φορητές συσκευές και ίσως οι κάτοχοί τους να τα βρουν εξίσου ενδιαφέροντα. Όσοι αναγνώστες θα ήθελαν μερικές εισαγωγικές γνώσεις σχετικά με την ορολογία που χρησιμοποιείται στα αρχεία ψηφιακού video, μπορούν να ανατρέξουν στην παράγραφο Μερικές βασικές έννοιες του άρθρου Video - Αναπαραγωγή video σε Windows στο Insomnia Wiki.

 

Τα όσα αναφέρονται στη συνέχεια δοκιμάστηκαν σε ένα ZEN 8GB, αναβαθμισμένο στις τελευταίες εκδόσεις firmware, drivers και εφαρμογών που ήταν διαθέσιμες την 20η Ιανουαρίου 2008. Το hardware είναι κοινό με όλα τη σειρά ZEN, το μόνο που αλλάζει είναι η χωρητικότητα της ενσωματωμένης flash μνήμης.

 

 

Τεχνικά Χαρακτηριστικά ZEN

Ας δούμε πρώτα τί λέει η ίδια η Creative για τα τεχνικά χαρακτηριστικά του ΖΕΝ που αφορούν την αναπαραγωγή video. Ανατρέχοντας λοιπόν στη Γνωσιακή Βάση της Creative και επιλέγοντας το ZEN, διαβάζουμε μεταξύ άλλων και τα παρακάτω :

[DIV=background-color:lightgrey]

Display: 2.5 in. High resolution color TFT display (320 x 240 pixels, 16.7 million color support)

Audio Playback Format: MP3, WMA, non-protected AAC, WAV and Audible 2,3 and 4

Video Playback Format: MJPEG, WMV9 and (with transcoding - MPEG1 and 2, MPEG4-SP, DivX 4 and 5 and XviD)

 

[/DIV]

 

 

Ας αποκωδικοποίησουμε ένα-ένα τα παραπάνω στοιχεία:

• Πολλοί χρήστες είναι αρκετά εξοικειωμένοι με άριστες μικρές οθόνες TFT από άλλες φορητές συσκευές όπως hi-end κινητά τηλέφωνα και δεν πρόκειται να δουν κάτι καινοτόμο εδώ. Παρ' όλα αυτά, η οθόνη του ZEN είναι από τις μεγαλύτερες στην κατηγορία τιμής του και δύσκολα θα αφήσει κάποιον δυσαρεστημένο. Η ανάλυση είναι η στάνταρ QVGA που συνηθίζεται σε πάρα πολλές συσκευές.
  
• Μπορεί να φαίνεται παράδοξο να ασχολούμαστε με τα υποστηριζόμενα audio formats σε ένα άρθρο που περιστρέφεται γύρω από το video, αλλά δεν πρέπει να ξεχνάμε πως τα αρχεία video κατά κανόνα περιέχουν κι ένα audio stream. Γι' αυτό, είναι καλό να γνωρίζουμε τί επιλογές έχουμε στο format που θα κωδικοποιηθεί ο ήχος μας. Δεν αρκεί μόνο αυτό όμως, αφού μεγάλο ρόλο παίζει και το ποια container formats υποστηρίζονται (για επεξήγηση, βλ. εδώ). Αυτά θα καθορίσουν και τα ξεχωριστά formats ήχου και κινούμενης εικόνας που μπορούμε να χρησιμοποιήσουμε. Δυστυχώς, η τεκμηρίωση σε αυτό το σημείο πάσχει σημαντικά, καθώς οι εταιρείες αρκούνται στο να παραθέτουν μόνο τα επιτρεπόμενα video formats, συγχέοντάς τα με τον όρο container και αφήνοντας στην πράξη τον χρήστη να βγάλει συμπέρασμα μέσω trial 'n' error. Περισσότερα θα δούμε στην πορεία. Προς το παρόν, κοιτώντας τα υποστηριζόμενα audio formats μπορούμε μόνο να εικάσουμε ότι οποιοδήποτε από αυτά χρησιμοποιήσουμε για το audio stream (και συγχρόνως επιτρέπεται από το container να πολυπλεχθεί μαζί με συγκεκριμένου τύπου video stream στο τελικό αρχείο), θα πρέπει να παίζει. Εν προκειμένω, τα WAV και Audible δε θα μας απασχολήσουν στο παρόν άρθρο, αφού το μεν πρώτο είναι ακατάλληλο για χρήση σε ταινίες μικρού τελικού μεγέθους, το δε επόμενο χρησιμοποιείται σχεδόν αποκλειστικά σε Audiobooks. Τα υπόλοιπα (MP3, WMA, AAC) είναι τα τυπικά που θα αναμέναμε από οποιαδήποτε άλλη συσκευή τη συγκεκριμένη χρονική περίοδο και είναι αυτά με τα οποία θα «παίξουμε», προσπαθώντας να δούμε αν υποστηρίζονται και πώς μέσα σε αρχεία video.
  
• Το ζουμί της υπόθεσης είναι τα υποστηριζόμενα video formats. Πληροφορούμαστε λοιπόν ότι το ZEN υποστηρίζει video τύπου MJPEG (από το οποίο συνάγεται κατά 99% και ότι υποστηρίζεται το AVI container), WMV (ιδιόκτητο format της Microsoft, άρα μάλλον υποστηρίζεται και το WMV container). Στη συνέχεια, μέσα στην παρένθεση δίνεται η εντύπωση πως τα MPEG-1/2, MPEG4-SP, DivX 4/5 και XviD δεν υποστηρίζονται εγγενώς, αλλά πρέπει να υποστούν επανακωδικοποίηση (transcoding). Πρόκειται προφανώς περί τυπογραφικού λάθους αφού στην πράξη το ZEN υποστηρίζει πλήρως, όπως θα δούμε και στη συνέχεια, MPEG-4 ASP video (υλοποιήσεις του οποίου είναι τα DivX, XviD κ.ά.). Τα λοιπά περί transcoding είναι άχρηστα ως πληροφορία και μάλλον αφορούν τα formats που δέχεται ως είσοδο το συνοδευτικό λογισμικό της Creative για επανακωδικοποίηση. Άχρηστα, γιατί αν χρησιμοποιήσουμε ένα third party πρόγραμμα δεν περιοριζόμαστε μόνο σε αυτά τα formats, αλλά θεωρητικά σε οποιοδήποτε τύπο αρχείου μπορούμε να αναπαράγουμε στο PC μας και υποστηρίζεται από το πρόγραμμα. Στη συνέχεια, θα δούμε ένα τέτοιο πρόγραμμα που υποστηρίζει ως είσοδο πάρα πολλούς τύπους αρχείων και μάλιστα διατίθεται απολύτως δωρεάν.
  

 

Πέρα από τα προηγούμενα, αυτό που δεν ξεκαθαρίζεται εδώ από την Creative είναι αν το ZEN μπορεί στην πράξη να δεχθεί αρχεία video με ανάλυση μεγαλύτερη από 320x240, κάνοντας σε πραγματικό χρόνο resizing στην εγγενή ανάλυση της οθόνης. Το ερώτημα αυτό θα απαντηθεί παρακάτω. Επίσης, δεν υπάρχει ασφαλές συμπέρασμα για το αν υποστηρίζεται το MP4 container. Αυτό το format θα μας επέτρεπε τη χρήση, μέσα στα αρχεία video, audio streams συμπιεσμένων κατά AAC που είναι πιο αποδοτικό σε χαμηλά bitrates από ότι το MP3.

 

 

Στα ενδότερα του ZEN

Αν μέναμε μόνο στα ανακοινωμένα από την Creative χαρακτηριστικά, θα καταλήγαμε στο συμπέρασμα ότι λίγο-πολύ το ZEN υστερεί σε κάποιο βαθμό σε hardware δυνατότητες σε σχέση με συσκευές όπως το Apple iPod, το Sandisk Sansa View ή τα νέα players της Sony που υποστηρίζουν το κάτι παραπάνω σε video (MPEG-4 AVC, δηλαδή υλοποιήσεις του H.264 προτύπου όπως ο x264 codec, ο ενσωματωμένος στο Nero video compressor κ.ά.). Στην πραγματικότητα, αυτό δεν είναι 100% ακριβές. Από μία μικρή έρευνα, φαίνεται πως το ZEN χρησιμοποιεί στην καρδιά του το ολοκληρωμένο STMP3700 της εταιρείας Sigmatel.

 

 

Ρίχνοντας μία ματιά στα τεχνικά χαρακτηριστικά του ολοκληρωμένου, βλέπουμε τα παρακάτω features που είναι έξτρα από τα ήδη υλοποιημένα στο ZEN:

[DIV=background-color:lightgrey]

• Lyrics Support
  
• Audio playback: Ogg Vorbis
  
• Audio record: MP3, WMA
  
• Images: BMP
  
• Video playback: VC1 SP/Main @ QVGA, 30fps, H.264 baseline @ QVGA, 30fps
  
• USB Mass Storage Class (MSC) Protocol
  
• FM Playback and Recording with Radio Data Service (RDS) Support
  

[/DIV]

 

Μάλλον πήραμε απάντηση για τα παραπάνω ερωτήματα που εκκρεμούσαν: Το ZEN δεν υποστηρίζει αρχεία video με μέγιστη ανάλυση ίση με την QVGA (320x240). Επίσης, θα μπορούσε να υποστηρίξει MP4 container και H.264 video streams. Γενικά, φαίνεται πως η Creative αδικεί προς το παρόν το hardware που έχει επιλέξει για το ΖΕΝ. Άραγε στο μέλλον θα δώσει με firmware update κάποιες από τις παραπάνω δυνατότητες; Κάτι τέτοιο θα έδινε ακόμη περισσότερους πόντους σε ένα ήδη καλό προϊόν.

 

 

 

 

Απαιτούμενο λογισμικό

Θα χρειαστούμε:

• MediaCoder Full Edition (~17.7MB)
  
• Αν το video που θέλουμε να επανακωδικοποιήσουμε δεν αναγνωρίζεται από το MediaCoder επειδή περιέχει stream σε κάποιο μη διαδεδομένο format, ίσως να βοηθήσει το MediaCoder Extra Codecs Pack (~6.8MB). Σε κάθε περίπτωση, ελέγξτε πρώτα τα υποστηριζόμενα formats από το link που δίνεται, πριν προχωρήσετε σε άσκοπη εγκατάσταση ενός codec pack που πιθανόν να επιβαρύνει το συστημά μας χωρίς να υπάρχει λόγος
  
• Αν διαθέτουμε κεντρικό επεξεργαστή τύπου AMD Athlon XP/Sempron ή Intel Core 2 Duo, μπορούμε για βελτίωση της ταχύτητας κωδικοποίησης, να κατεβάσουμε και να εγκαταστήσουμε το αντίστοιχο MediaCoder Optimization Pack (AMD: ~7.6MB / Intel: ~7.0MB)
  
• Αν το video που θέλουμε να επανακωδικοποιήσουμε περιέχει audio stream τύπου AMR, θα χρειαστούμε και το MediaCoder AMR Codec Pack (~3.1MB). Είναι συζητήσιμο βέβαια το κατά πόσο είναι συνετή η επανακωδικοποίηση τέτοιων video, αφού πρόκειται συνήθως για εξαιρετικά χαμηλού bitrate, ανάλυσης και ποιότητας video τραβηγμένα από κινητά τηλέφωνα σε format 3GP
  

 

Η εγκατάσταση των παραπάνω και οι δοκιμές έγιναν, χωρίς κανένα πρόβλημα ασυμβατοτήτων ή λαθών, σε έναν Intel Core 2 Duo E6600 με πλατφόρμα Αγγλικών Windows XP Professional SP2, πλήρως ενημερωμένων με τα τελευταία patches από Windows Update. Εκτός από τα Windows patches, είναι πάντα καλή πρακτική να έχουμε το σύστημά μας ενημερωμένο με τους πιο πρόσφατους chipset, video και sound card drivers, όπως και το DirectX. Επίσης, φροντίζουμε να έχουμε το τελευταίο firmware και software από την αντίστοιχη ιστοσελίδα υποστήριξης της Creative. Συνήθως τα νεώτερα firmwares βελτιώνουν πολλά χαρακτηριστικά όπως την αυτονομία, την ομαλότητα του playback και διορθώνουν διάφορα bugs.

 

[DIV=border-width: none; margin:0 auto; width:60%; text-align:center; background-color:gold]

ΠΡΟΣΟΧΗ: Για τους καταλόγους εγκατάστασης και εργασίας γενικά να αποφεύγετε κατά το δυνατόν την ύπαρξη Ελληνικών χαρακτήρων στο path, γιατί δημιουργούν προβλήματα στην εκτέλεση μερικών προγραμμάτων που συχνά είναι δύσκολο να διαγνωσθούν.

 

Ειδικά για τους καταλόγους εργασίας, σημειώστε ότι αν δουλεύετε σε Ελληνική έκδοση Windows, η δημιουργία καταλόγων στο «Τα Έγγραφά μου» και στην «Επιφάνεια εργασίας οδηγεί πάντα σε τέτοια κατάσταση. Το ίδιο συμβαίνει και για τις παραπάνω περίπτωσεις σε Αγγλική έκδοση Windows, όταν το όνομα χρήστη μας περιέχει Ελληνικούς χαρακτήρες!

 

[/DIV]

 

 

 

Επανακωδικοποίηση ή όχι;

Μπορούμε να αποφύγουμε την επανακωδικοποίηση ενός video, όταν ισχύουν συγχρόνως όλα τα παρακάτω για το αρχείο video που θέλουμε να μεταφέρουμε στο ZEN:

• Να είναι σε AVI container
  
• Το video stream να έχει κωδικοποιηθεί με έναν συμβατό MPEG-4 ASP encoder (π.χ. XviD/DivX), χωρίς χρήση GMC (Global Motion Compensation) ή QPel (Quarter-Pixel). Τα B-frames δεν πειράζουν. Με 1 B-frame/GOP, η ταχύτητα του επεξεργαστή του ZEN είναι υπεραρκετή (δε δοκίμασα με 2), αλλά σίγουρα θα έχουμε μείωση της αυτονομίας
  
• Η οριζόντια ανάλυση να μην ξεπερνάει τα 320 pixels
  
• Η κάθετη ανάλυση να μην ξεπερνάει τα 240 pixels
  
• To audio stream να έχει κωδικοποιηθεί με έναν συμβατό MPEG-1 Layer 3 encoder (π.χ. LAME)
  

 

Αν το αρχείο video δεν πληροί τα ανωτέρω κριτήρια, θα απαιτηθεί η επανακωδικοποίησή του. Ένα άριστο εργαλείο γι' αυτήν τη δουλειά είναι το MediaCoder. Το πρόγραμμα είναι ανοικτού κώδικα και «κάτω από το καπώ του» δουλεύουν άλλα γνωστά για την ταχύτητα και την ποιότητά τους projects ανοικτού κώδικα. Περισσότερα στην επόμενη ενότητα!

 

 

 

Εγκατάσταση και ρυθμίσεις MediaCoder

Αφού εγκαταστήσουμε το MediaCoder και όποια packs του κρίναμε ότι θα μας χρειαστούν, εκκινούμε το πρόγραμμα. Στα screenshots που ακολουθούν, θα δούμε μερικές ρυθμίσεις που αποδίδουν ένα αρκετά καλό ισοζύγιο μεγέθους αρχείου-τελικής ποιότητας:

 

 

 

Με τις παραπάνω ρυθμίσεις, τα AVI που προκύπτουν είναι απόλυτα συμβατά με το ZEN. Η μεταφορά στο ZEN καλό είναι να γίνεται απλά με drag 'n' drop από τον File Explorer των Windows στον κατάλογο Videos του ZEN και όχι από τη «σουίτα» της Creative. Κάτι τελευταίο και σημαντικό: οι ρυθμίσεις δίνουν full screen videos. Αν έχουμε ως είσοδο wide screen video, αυτό θα φαίνεται λίγο παραμορφωμένο (stretched καθ' ύψος), γι' αυτό πρέπει η κάθετη ανάλυση να είναι μικρότερη από 240 pixels.

 

 

 

Παραρτήματα

Μερικά χρήσιμα links

• Combined Community Codec Pack Wiki @ cccp-project.net
  
• Computer movie files/Audio @ MeWiki
  
• Computer movie files @ MeWiki
  
• Computer movie files/Container @ MeWiki
  
• DirectShow documentation @ microsoft.com
  
• Registered FOURCC Codes and WAVE Formats @ microsoft.com
  
• Compressed Formats @ fourcc.org
  
• YDY's English documentation for Media Player Classic (MPC) v1.0.84 @ free-codecs.com
  
• FFDShow reference @ MeWiki
  

 

 

Ιστορικό αλλαγών

• 20081025 - Ριζική αναδιάρθρωση και προσθήκη νέων τεχνικών πληροφοριών, hosting εικόνων στον Insomnia server (parsifal)
  
• 20080817 - Αρχική έκδοση (parsifal)