Το James Webb εντοπίζει ενδείξεις γιγάντιου πλανήτη στο Alpha Centauri

Ο γίγαντας αερίων, παρότι ο ίδιος δεν φιλοξενεί ζωή, θα μπορούσε να διαθέτει δορυφόρους ικανούς να στηρίξουν μορφές ζωής, καθιστώντας τον ένα σχετικά κοντινό γείτονα, σε αστρονομικούς όρους. Οι ενδείξεις προέκυψαν από το ισχυρό διαστημικό τηλεσκόπιο James Webb, το οποίο εξερεύνησε το σύστημα του Άλφα Κενταύρου. Ο πλανήτης εντοπίστηκε για πρώτη φορά πέρυσι, όμως εξαφανίστηκε σε επόμενες παρατηρήσεις, με αποτέλεσμα οι αστρονόμοι να χρειαστεί να επανεξετάσουν τα δεδομένα, προκειμένου να επιβεβαιώσουν την ύπαρξή του.

Η ενθουσιασμός των επιστημόνων πηγάζει από τις ομοιότητες μεταξύ του αστέρα του εξωπλανήτη και του Ήλιου μας. Σύμφωνα με τη Δρ. Carly Howett, αναπληρώτρια καθηγήτρια διαστημικών μετρήσεων στο Πανεπιστήμιο της Οξφόρδης, "Τα τέσσερα έτη φωτός είναι μεγάλη απόσταση, όμως σε γαλαξιακούς όρους είναι πολύ κοντά - βρίσκεται στη γειτονιά μας". Προσθέτει ότι "Πρόκειται για ένα άστρο παρόμοιο με τον Ήλιο, με ανάλογη θερμοκρασία και φωτεινότητα. Αυτό είναι πραγματικά σημαντικό αν θέλουμε να εξετάσουμε την περίπτωση να υπάρχουν εκεί κατοικήσιμοι πλανήτες".

Ο πλανήτης μοιάζει με τους γίγαντες αερίων του ηλιακού μας συστήματος, όπως ο Κρόνος και ο Δίας, και καλύπτεται από πυκνή ατμόσφαιρα αερίων. Παρότι δεν είναι ικανός να φιλοξενήσει ζωή, ενδέχεται να έχει δορυφόρους όπου υπάρχουν οι κατάλληλες συνθήκες. Στο δικό μας σύστημα, πλανήτες όπως ο Δίας διαθέτουν παγωμένους δορυφόρους, όπου οι ερευνητές πιστεύουν ότι θα μπορούσε να υπάρχει ζωή. Τέτοιοι δορυφόροι εξετάζονται αυτή τη στιγμή μέσω αποστολών όπως η Europa Clipper και η Juice.

Σε αντίθεση με τους μακρινούς πλανήτες του ηλιακού μας συστήματος, ο πιθανός νέος πλανήτης βρίσκεται σχετικά κοντά στο άστρο του. Οι ενδείξεις προήλθαν από άμεση απεικόνιση μέσω του διαστημικού τηλεσκοπίου James Webb , που αποτελεί το ισχυρότερο μέσο που διαθέτουμε για την απεικόνιση απομακρυσμένων αντικειμένων. Όπως εξηγεί ο Charles Beichman, στέλεχος του Εργαστηρίου Αεριώθησης της NASA, ο οποίος συμμετείχε στη συγγραφή της περιγραφής των νέων ευρημάτων, "Πρόκειται για εξαιρετικά δύσκολες παρατηρήσεις, ακόμα και με το ισχυρότερο διαστημικό τηλεσκόπιο του κόσμου, επειδή αυτά τα άστρα είναι εξαιρετικά φωτεινά, κοντινά και κινούνται γρήγορα στον ουρανό".

Τα άστρα αυτά εκλύουν τεράστια ποσά φωτός, ικανή να καλύψει κοντινά αντικείμενα. Αυτό εξηγεί ενδεχομένως και το γιατί ο πλανήτης εντοπίστηκε μία φορά, τον Αύγουστο του 2024, αλλά εξαφανίστηκε σε επόμενες προσπάθειες. Η δρ Howett σημειώνει: "Πιθανότατα ο πλανήτης βρισκόταν είτε πίσω από το άστρο, είτε πολύ κοντά για να φανεί. Απαιτείται και ένα στοιχείο τύχης".

Οι αστρονόμοι σχεδιάζουν τώρα περαιτέρω παρατηρήσεις, προκειμένου να επιβεβαιωθούν εκ νέου τα αποτελέσματα. Ελπίζουν να χρησιμοποιήσουν το νέο διαστημικό τηλεσκόπιο Grace Roman της NASA, το οποίο αναμένεται να λειτουργήσει το 2027. Εκτός αυτού, μελλοντικές παρατηρήσεις από το James Webb θα μπορούσαν να αποκαλύψουν τη σύνθεση του πλανήτη, μέσω φασματικής απεικόνισης.

Η συγκεκριμένη μέθοδος θα δημιουργήσει μια πιο λεπτομερή εικόνα της εμφάνισής του πλανήτη και θα εκτιμήσει το κατά πόσο είναι εφικτό να φιλοξενούν μορφές ζωής τυχόν δορυφόροι που τον περιβάλλουν. Η εγγύτητα του συστήματος Άλφα Κενταύρου καθιστά αυτή την ανακάλυψη ιδιαίτερα ελκυστική για μελλοντικές μελέτες, καθώς επιτρέπει πιο εύκολη παρατήρηση σε σύγκριση με μακρινότερα συστήματα. Οι επιστήμονες εστιάζουν στην πιθανότητα ύπαρξης ωκεανών κάτω από παγωμένες επιφάνειες δορυφόρων, παρόμοιων με το δορυφόρο Ευρώπη του Δία, όπου ήδη υπάρχουν παρατηρήσεις οι οποίες συντείνουν σε πιθανές ενδείξεις ζωής.

Παρά τις προκλήσεις, η τεχνολογία του James Webb επιτρέπει μια πρωτοφανή πρόσβαση σε τέτοια δεδομένα, ανοίγοντας νέους δρόμους στην εξερεύνηση εξωπλανητών. Η απουσία του πλανήτη σε επόμενες παρατηρήσεις υπογραμμίζει την ανάγκη για επαναληπτικές μετρήσεις, ενώ η σύγκριση με γνωστούς γίγαντες αερίων ενισχύει τις ελπίδες για ανακαλύψεις σχετικές με τη ζωή. Αποστολές όπως η Europa Clipper θέτουν παρόμοιους στόχους, εστιάζοντας σε παγωμένους κόσμους μακριά από τον Ήλιο.

Τέλος, οι επιστήμονες ελπίζουν ότι η φασματική απεικόνιση θα αποκαλύψει λεπτομέρειες για την ατμόσφαιρα του πλανήτη, βοηθώντας στην κατανόηση της μορφής που θα είχαν πιθανοί δορυφόροι.

• nasa
• James Webb