Προβληματίζει τους επιστήμονες η ραγδαία αύξηση της θερμοκρασίας των ωκεανών

Οι θερμοκρασίες που καταγράφονται παγκοσμίως στην επιφάνεια των θαλασσών καταρρίπτουν διαρκώς το ένα ιστορικό υψηλό μετά το άλλο από το Μάρτιο του 2023, σηματοδοτώντας ένα περίεργο, ετήσιο κύκλο αύξησης των θερμοκρασιών σε όλους τους ωκεανούς του πλανήτη. Οι θερμοκρασίες που καταγράφονται μέχρι στιγμής το 2024 είναι ακόμη υψηλότερες σε σχέση με τα προηγούμενα χρόνια. Παρότι είναι ακόμη πολύ νωρίς για την περίοδο των τυφώνων που σχηματίζονται στον Ατλαντικό, τα ασυνήθιστα θερμά νερά ενδέχεται να προκαλέσουν τη δημιουργία ακόμη εντονότερων καιρικών φαινομένων, όταν οι συνθήκες θα είναι κατάλληλες.

Οι θερμοκρασιακές αποκλίσεις πάνω από το φυσιολογικό μέσο όρο δεν μπορεί να είναι πάνω από ελάχιστους βαθμούς Κελσίου, όμως ακόμη και αυτές οι μεταβολές ενδέχεται να έχουν τεράστιο αντίκτυπο εφόσον μιλάμε για ωκεανούς, υδάτινους όγκους που χρειάζονται τεράστιες ποσότητες ενέργειας, προκειμένου η θερμοκρασία τους να μεταβληθεί έστω και κατά κλάσματα ενός βαθμού. Ήδη περιοχές του Ατλαντικού και του Ειρηνικού είναι κατά 3 έως 4 βαθμούς θερμότερες του φυσιολογικού, πράγμα το οποίο είναι "εκπληκτικό", σύμφωνα με το Μπράιαν Μακνόλντι, επιστήμονα που μελετά τους τυφώνες.

Οι ωκεανοί απορροφούν πάνω από το 90% της περίσσειας θερμότητας που παγιδεύεται από το φαινόμενο του θερμοκηπίου, οδηγώντας σε ακόμη εντονότερο κλιματικό αντίκτυπο. Όμως, οι πολύ θερμές επιφάνειες απειλούν τα οικοσυστήματα του φυτοπλαγκτόν και του ζωοπλαγκτόν, τα οποία στηρίζουν ολόκληρες τροφικές αλυσίδες στους ωκεανούς. Τα θερμότερα νερά εμποδίζουν παράλληλα τα ψυχρότερα, πλούσια σε θρεπτικές ουσίες, νερά που βρίσκονται σε χαμηλότερα βάθη να αναμειχθούν με εκείνα τις επιφάνειας, στοιχείο απαραίτητο προκειμένου να κατορθώσει το φυτοπλαγκτόν να αναπτυχθεί και να συγκρατήσει το διοξείδιο του άνθρακα. Παράλληλα, τα επίπεδα οξυγόνου μειώνονται στα θερμότερα νερά, ασκώντας πίεση στα ψάρια που κινούνται με ταχύτητα στις θάλασσες, λόγου χάρη τους τόνους. 

Παρότι η παγκόσμια άνοδος της θερμοκρασίας είναι ο βασικός παράγοντας πίσω από τη θέρμανση των ωκεανών, φυσικές κλιματικές διακυμάνσεις, όπως ο περιορισμός της σκόνης που εκτείνεται από τη Σαχάρα προς τον Ατλαντικό, καθώς και η εξασθένηση του Ελ Νίνιο στον Ειρηνικό, έχουν αυξήσει περαιτέρω τη θερμοκρασία. Τα αυστηρότερα όρια στις εκπομπές θείου από τη ναυτιλία ενδέχεται να περιόρισαν την ψυκτική επίδραση των ανακλαστικών, χαμηλών σύννεφων που σχηματίζονται πίσω από τα πλοία.

Η εδώ και χρόνια ακατάσχετη θέρμανση των επιφανειών των ωκεανών ξεκίνησε ασυνήθιστα νωρίς, πολύ πριν το σχηματισμό του Ελ Νίνιο για το 2022. Ο Ατλαντικός καταρρίπτει διαδοχικά ρεκόρ από το Μάρτιο του 2023, χωρίς να προκύπτει καμία ένδειξη επιστροφής στα φυσιολογικά επίπεδα. Εφόσον οι θερμότεροι ωκεανοί ενισχύουν τις καταιγίδες, ο κίνδυνος σχηματισμού τυφώνων πρωτοφανούς έντασης αυξάνεται κάθε χρόνο. Παρότι παράγοντες όπως οι ριπές ανέμου μπορούν επίσης να επηρεάσουν τους τυφώνες, δεδομένο παραμένει ότι μέσα στον Ιούνιο του 2023 δύο τρομερές καταιγίδες σχηματίστηκαν στον Ατλαντικό απροειδοποίητα, πάνω από πολύ θερμά νερά.

Ενδεχόμενη ενίσχυση του φαινομένου Ελ Νίνια αυτό το  καλοκαίρι θα μπορούσε να περιορίσει τις ριπές ανέμου στον Ατλαντικό, στοιχείο που εκτιμάται πως θα οδηγήσει στο σχηματισμό ισχυρότερων τυφώνων, εκτός των ήδη υπερθερμασμένων ωκεανών.  Η τελευταία μεγάλη Ελ Νίνια ήρθε ως επιστέγασμα της πλέον καταστροφικής καταγεγραμμένης περιόδου τυφώνων στον Ατλαντικό, το 2020.

Τα ιστορικά δεδομένα αποδεικνύουν ότι οι ωκεανοί άρχισαν να θερμαίνονται σημαντικά μέσα στη δεκαετία του 1980. Όμως, το τρέχον φαινόμενο επιμένει για μεγάλο διάστημα και ωθεί τις θερμοκρασίες πάνω από κάθε προηγούμενο ιστορικό υψηλό. Με τον Ατλαντικό να οδεύει προς το θερμότερο Ιούνιο όλων των εποχών και ενόψει της περιόδου σχηματισμού τυφώνων για το 2024, ενδέχεται να βλέπουμε ήδη να στήνεται το σκηνικό για μια καταστροφική χρονιά καταιγίδων, ενισχυμένων από την κλιματική αλλαγή που προκαλεί η δραστηριότητα του ανθρώπου.

• Πλανήτης
• κλιματική αλλαγή