Αναζήτηση στην κοινότητα

Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία (ESA) παρουσίασε τις πρώτες εντυπωσιακές έγχρωμες εικόνες που έλαβε η διαστημική αποστολή Ευκλείδης από τα βάθη του σύμπαντος. Πρόκειται για τις καλύτερης ποιότητας αστρονομικές εικόνες που έχουν ληφθεί ποτέ, καθώς απεικονίζουν με εξαιρετική λεπτομέρεια μακρινούς γαλαξίες και άλλα ουράνια σώματα. Οι 5 εικόνες που δημοσιεύθηκαν δείχνουν τις τεράστιες δυνατότητες του διαστημικού τηλεσκοπίου του Ευκλείδη να αποτυπώνει λεπτομέρειες σε γαλαξίες που βρίσκονται σε απόσταση δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Αυτό θα βοηθήσει τους επιστήμονες να μελετήσουν καλύτερα φαινόμενα όπως η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια. Κατά τη διάρκεια των επόμενων 6 ετών, ο Ευκλείδης θα χαρτογραφήσει και μελετήσει δισεκατομμύρια γαλαξίες σε όλο το σύμπαν. Με αυτό τον τρόπο θα δημιουργήσει τον πιο λεπτομερή τρισδιάστατο χάρτη του σύμπαντος που έχει φτιαχτεί ποτέ. Οι 5 εικόνες που δημοσιεύθηκαν καλύπτουν μια μεγάλη ποικιλία αστρονομικών αντικειμένων όπως σμήνη και ομάδες γαλαξιών, σπειροειδείς και ακανόνιστους γαλαξίες καθώς και λαμπρά νεφελώματα όπου γεννιούνται νέοι αστέρες. Η εξαιρετική ποιότητα και ο πλούτος λεπτομερειών αυτών των εικόνων επιβεβαιώνει την άριστη απόδοση του διαστημικού τηλεσκοπίου και των οργάνων του Ευκλείδη. Αυτό σημαίνει ότι η αποστολή είναι πλήρως έτοιμη να ξεκινήσει τις τακτικές επιστημονικές παρατηρήσεις στις αρχές του 2024, οι οποίες θα δημιουργήσουν έναν ανεκτίμητο θησαυρό δεδομένων. Τα δεδομένα του Ευκλείδη θα είναι ελεύθερα διαθέσιμα στην παγκόσμια αστρονομική κοινότητα για περαιτέρω ανάλυση και νέες συναρπαστικές ανακαλύψεις σχετικά με τη δομή και την εξέλιξη του σύμπαντος καθώς και τα μυστήρια της σκοτεινής ύλης και ενέργειας που εξακολουθούν να προκαλούν την ανθρώπινη διανόηση. Αναλυτικά οι πέντε φωτογραφίες του Ευκλείδη είναι οι εξής: Το σμήνος των γαλαξιών του Περσέα Αυτό το απίστευτο στιγμιότυπο από τον «Ευκλείδη» είναι μια επανάσταση για την αστρονομία. Η εικόνα απεικονίζει 1.000 γαλαξίες που ανήκουν στο σμήνος του Περσέα και περισσότερους από 100.000 επιπλέον γαλαξίες πιο βρίσκονται μακριά στο βάθος. Πολλοί από αυτούς τους αμυδρούς ορατά γαλαξίες δεν ήταν προηγουμένως εμφανείς. Ορισμένοι από αυτούς βρίσκονται τόσο μακριά που το φως τους χρειάστηκε 10 δισεκατομμύρια χρόνια για να φτάσει σε εμάς. Χαρτογραφώντας την κατανομή και τα σχήματα αυτών των γαλαξιών, οι κοσμολόγοι θα μπορούν να μάθουν περισσότερα για το πώς η σκοτεινή ύλη διαμόρφωσε το Σύμπαν που βλέπουμε σήμερα. Αυτή είναι η πρώτη φορά που μια τόσο μεγάλη εικόνα μας επέτρεψε να συλλάβουμε τόσους πολλούς γαλαξίες του Περσέα με τόσο υψηλό επίπεδο λεπτομέρειας. Ο Περσέας είναι μια από τις πιο ογκώδεις δομές που είναι γνωστές στο Σύμπαν, βρίσκεται δε «μόλις» 240 εκατομμύρια έτη φωτός μακριά από τη Γη. Οι αστρονόμοι απέδειξαν ότι σμήνη γαλαξιών όπως ο Περσέας μπορούν να έχουν σχηματιστεί μόνο εάν υπάρχει σκοτεινή ύλη στο Σύμπαν. Ο «Ευκλείδης» θα παρατηρήσει, σε όλο τον κοσμικό χρόνο, πολυάριθμα σμήνη γαλαξιών παρόμοιου τύπου όπως ο Περσέας, αποκαλύπτοντας το «σκοτεινό» στοιχείο που τους κρατά ενωμένους. Σπειροειδής γαλαξίας IC 342 Κατά τη διάρκεια της ζωής του, ο ντετέκτιβ μας στο σκοτεινό Σύμπαν θα απεικονίσει δισεκατομμύρια γαλαξίες, αποκαλύπτοντας την αόρατη επιρροή που έχουν πάνω τους η σκοτεινή ύλη και η σκοτεινή ενέργεια. Αυτός είναι ο λόγος για τον οποίο είναι κατάλληλο ότι ένας από τους πρώτους γαλαξίες που παρατήρησε ο «Ευκλείδης» έχει το παρατσούκλι «Κρυμμένος Γαλαξίας», γνωστός και ως IC 342 ή Caldwell 5. Χάρη στην υπέρυθρη όψη του, ο «Ευκλείδης» έχει ήδη αποκαλύψει κρίσιμες πληροφορίες για τα αστέρια σε αυτόν τον γαλαξία, ο οποίος μοιάζει με τον Γαλαξία μας. Ακανόνιστου σχήματος γαλαξίας NGC 6822 Για να δημιουργήσει έναν τρισδιάστατο χάρτη του Σύμπαντος, ο «Ευκλείδης» θα παρατηρήσει το φως από τους γαλαξίες σε απόσταση 10 δισεκατομμυρίων ετών φωτός. Οι περισσότεροι γαλαξίες στο πρώιμο Σύμπαν δεν μοιάζουν με τους βασικούς σπειροειδείς γαλαξίες, αλλά είναι μικροί και ακανόνιστου σχήματος. Είναι τα δομικά στοιχεία για μεγαλύτερους γαλαξίες όπως ο δικός μας, και μπορούμε ακόμα να βρούμε μερικούς από αυτούς τους γαλαξίες σχετικά κοντά μας. Αυτός είναι ο πρώτος ακανόνιστου σχήματος γαλαξίας νάνος που παρατήρησε ο «Ευκλείδης» ονομάζεται NGC 6822 και βρίσκεται κοντά, μόλις 1,6 εκατομμύρια έτη φωτός από τη Γη. Σφαιρικό σμήνος NGC 6397 Αυτή η αστραφτερή εικόνα δείχνει την άποψη του «Ευκλείδη» σε ένα σφαιρωτό σμήνος που ονομάζεται NGC 6397. Αυτό είναι το δεύτερο πλησιέστερο σφαιρικό σμήνος στη Γη, που βρίσκεται περίπου 7.800 έτη φωτός μακριά. Τα σφαιρικά σμήνη είναι συλλογές εκατοντάδων χιλιάδων αστεριών που συγκρατούνται μεταξύ τους λόγω της βαρύτητας. Επί του παρόντος, κανένα άλλο τηλεσκόπιο εκτός από τον «Ευκλείδη» δεν μπορεί να παρατηρήσει ένα ολόκληρο σφαιρικό σμήνος σε μία μόνο παρατήρηση και ταυτόχρονα να διακρίνει τόσα πολλά αστέρια στο σμήνος. Αυτά τα αμυδρώς ορατά αστέρια «διηγούνται» σε εμάς για την ιστορία του Γαλαξία μας και για το πού βρίσκεται η σκοτεινή ύλη. Το νεφέλωμα της Κεφαλής του Αλόγου Ο «Ευκλείδης» μας δείχνει μια εντυπωσιακά πανοραμική και λεπτομερή άποψη του Νεφελώματος της Κεφαλής του Αλόγου, γνωστό και ως Barnard 33 και μέρος του αστερισμού του Ωρίωνα. Στη νέα παρατήρηση αυτού του αστρικού νηπιαγωγείου από τον «Ευκλείδη», οι επιστήμονες ελπίζουν να βρουν πολλούς αμυδρά και αόρατους πλανήτες μάζας του Δία στην ουράνια βρεφική τους ηλικία, καθώς και νεαρούς καφέ νάνους και μωρά αστέρια. Ο «Ευκλείδης» εκτοξεύτηκε προς το σημείο Lagrange Sun-Earth 2 με έναν πύραυλο SpaceX Falcon 9 από τον Διαστημικό Σταθμό Cape Canaveral στη Φλόριντα των ΗΠΑ, στις 17:12 CEST την 1η Ιουλίου 2023. Τους μήνες που ακολούθησαν μετά την εκτόξευση, επιστήμονες και μηχανικοί έχουν ασχοληθεί με μία έντονη φάση δοκιμής και βαθμονόμησης των επιστημονικών οργάνων του «Ευκλείδη». Η ομάδα πραγματοποιεί τον τελευταίο λεπτομέρεια του διαστημικού σκάφους πριν ξεκινήσουν οι συνήθεις επιστημονικές παρατηρήσεις στις αρχές του 2024. Κατά τα επόμενα έξι χρόνια, ο «Ευκλείδης» θα ερευνήσει το ένα τρίτο του ουρανού με πρωτοφανή ακρίβεια και ευαισθησία. Καθώς η αποστολή εξελίσσεται, η τράπεζα δεδομένων του «Ευκλείδη» θα δημοσιεύεται μία φορά το χρόνο και θα είναι διαθέσιμη στην παγκόσμια επιστημονική κοινότητα μέσω των Αρχείων Επιστημών Αστρονομίας που βρίσκονται αρχειοθετημένα στο Ευρωπαϊκό Διαστημικό Κέντρο Αστρονομίας της ESA στην Ισπανία. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Ξεκίνησε το ταξίδι του το διαστημόπλοιο «Ευκλείδης» της ESA το οποίο απογειώθηκε μέσω ενός πυραύλου SpaceX Falcon 9 από τον Διαστημικό Σταθμό Cape Canaveral, στη Φλόριντα των ΗΠΑ. Η επιτυχημένη αυτή εκτόξευση σηματοδοτεί την αρχή μιας φιλόδοξης αποστολής για την αποκάλυψη της φύσης δύο μυστηριωδών συστατικών του Σύμπαντός μας - της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας - με σκοπό να μας βοηθήσει να απαντήσουμε στο θεμελιώδες ερώτημα: από τι είναι φτιαγμένο το Σύμπαν; Το πρόγραμμα «Ευκλείδης» είναι μια ευρωπαϊκή αποστολή που δρομολογήθηκε και λειτουργεί από την ESA, με συνεισφορές από τη NASA, με την ομώνυμη κοινοπραξία να είναι υπεύθυνη για την παροχή των επιστημονικών οργάνων και την ανάλυση επιστημονικών δεδομένων. Φυσικά η αποστολή έχει το όνομα του αρχαίου Έλληνα μαθηματικού που κατέχει μια διακεκριμένη θέση στην ιστορία των Μαθηματικών και της Λογικής. Θεωρείται ο "πατέρας της γεωμετρίας" και είναι κυρίως γνωστός ως ο πρώτος που στο περίφημο έργο του Στοιχεία θεμελιώνει ένα αυστηρά δομημένο και συνεκτικό σύστημα προτάσεων (θεωρημάτων και πορισμάτων) με βάση ένα σύνολο ορισμών, κοινών εννοιών και 5 μόνο αρχικών αναπόδεικτων προτάσεων (αιτήματα). Το έργο έθεσε τα θεμέλια της γεωμετρίας που κυριάρχησαν σε μεγάλο βαθμό μέχρι τις αρχές του 19ου αιώνα. «Η επιτυχημένη εκτόξευση του «Ευκλείδη» σηματοδοτεί την αρχή μιας νέας επιστημονικής προσπάθειας, η οποία θα μας βοηθήσει να απαντήσουμε σε ένα από τα πιο συναρπαστικά ερωτήματα της σύγχρονης επιστήμης», σύμφωνα με τον Γενικό Διευθυντή της ESA Josef Aschbacher. «Η αποστολή «Ευκλείδης» κατέστη δυνατή με τη συμβολή της ηγεσίας της ESA, την προσπάθεια και την τεχνογνωσία εκατοντάδων ευρωπαϊκών βιομηχανικών και επιστημονικών ιδρυμάτων, καθώς και με τη συμβολή διεθνών συνεργασιών. Η αναζήτηση απαντήσεων σε θεμελιώδεις ερωτήσεις σχετικά με τον κόσμο μας είναι αυτό που μας κάνει να είμαστε άνθρωποι. Και, συχνά, είναι αυτό που υποκινεί την πρόοδο της επιστήμης και την ανάπτυξη νέων, ισχυρών τεχνολογιών μεγάλης εμβέλειας. Η ESA δεσμεύεται να επεκτείνει τις διαστημικές φιλοδοξίες και επιτυχίες της Ευρώπης για τις μελλοντικές γενιές». Ο «Ευκλείδης» θα παρατηρήσει δισεκατομμύρια γαλαξίες σε απόσταση έως 10 δισεκατομμύρια έτη φωτός για να δημιουργήσει τον μεγαλύτερο, πιο ακριβή τρισδιάστατο χάρτη του Σύμπαντος, με την τρίτη διάσταση να αντιπροσωπεύει τον ίδιο τον χρόνο. Αυτός ο λεπτομερής χάρτης του σχήματος, της θέσης και της κίνησης των γαλαξιών θα αποκαλύψει πώς κατανέμεται η ύλη σε τεράστιες αποστάσεις και πώς εξελίχθηκε η διαστολή του Σύμπαντος στην κοσμική ιστορία, επιτρέποντας στους αστρονόμους να συμπεράνουν τις ιδιότητες της σκοτεινής ενέργειας και της σκοτεινής ύλης. Αυτό θα βοηθήσει τους θεωρητικούς επιστήμονες να βελτιώσουν την κατανόησή μας όσον αφορά τον ρόλο της βαρύτητας και να εντοπίσουν τη φύση αυτών των αινιγματικών οντοτήτων. Για την επίτευξη του φιλόδοξου επιστημονικού του στόχου, ο «Ευκλείδης» είναι εξοπλισμένος με ένα ανακλαστικό τηλεσκόπιο 1,2 m που τροφοδοτεί τα δύο καινοτόμα επιστημονικά όργανα: το VIS, το οποίο λαμβάνει πολύ ευκρινείς εικόνες γαλαξιών σε ένα μεγάλο μέρος του ουρανού, και το NISP, το οποίο μπορεί να αναλύσει το υπέρυθρο φως των γαλαξιών ανά μήκος κύματος για να καθορίσει με ακρίβεια την απόστασή τους. Το διαστημόπλοιο και οι επικοινωνίες θα ελέγχονται από το Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικών Επιχειρήσεων (ESOC). Για να αντιμετωπίσει τον τεράστιο όγκο δεδομένων που θα καταγράψει ο «Ευκλείδης», το δίκτυο κεραιών Estrack της ESA έχει αναβαθμιστεί αναλόγως. Τα δεδομένα αυτά θα αναλυθούν από την Κοινοπραξία «Ευκλείδης», μια ομάδα που αποτελείται από περισσότερους από 2.000 επιστήμονες, προερχόμενους από περισσότερα από 300 Ινστιτούτα της Ευρώπης, των ΗΠΑ, του Καναδά και της Ιαπωνίας. Καθώς η αποστολή εξελίσσεται, ο θησαυρός δεδομένων του «Ευκλείδη» θα κοινοποιείται ανά έτος και θα είναι προσβάσιμος από την παγκόσμια επιστημονική κοινότητα μέσω του Επιστημονικού Αρχείου που φιλοξενείται στο Ευρωπαϊκό Κέντρο Διαστημικής Αστρονομίας της ESA στην Ισπανία. «Αυτή είναι μια μεγάλη στιγμή για την επιστήμη, μια στιγμή που περιμέναμε εδώ και καιρό: η εκτόξευση του «Ευκλείδη», με αποστολή την αποκρυπτογράφηση του παζλ της σκοτεινής ύλης και της σκοτεινής ενέργειας», δήλωσε ο René Laureijs, Επιστήμονας του Προγράμματος «Ευκλείδης» της ESA. «Το μεγάλο μυστήριο των θεμελιωδών συστατικών του Σύμπαντος μάς κοιτάζει κατάματα, προσφέροντάς μας μια τρομερή πρόκληση. Χάρη στο προηγμένο τηλεσκόπιο και τα ισχυρά επιστημονικά όργανα, ο Ευκλείδης είναι έτοιμος να μας βοηθήσει να ξεδιαλύνουμε αυτό το μυστήριο.» Κατά τις επόμενες τέσσερις εβδομάδες, ο «Ευκλείδης» θα ταξιδέψει προς το σημείο Lagrange (Λαγκράνζ) Ήλιου-Γης 2, ένα σημείο ισορροπίας του συστήματος Ήλιου-Γης που βρίσκεται 1,5 εκατομμύριο km από τη Γη (περίπου τέσσερις φορές την απόσταση Γης-Σελήνης) στην αντίθετη κατεύθυνση από τον Ήλιο. Εκεί, ο «Ευκλείδης» θα κινηθεί σε τροχιά γύρω από αυτό το σημείο και οι ελεγκτές της αποστολής θα ξεκινήσουν τις δραστηριότητες για να επαληθεύσουν όλες τις λειτουργίες του διαστημικού σκάφους, να ελέγξουν το τηλεσκόπιο και, τέλος, να ενεργοποιήσουν τα επιστημονικά όργανα. Στη συνέχεια, επιστήμονες και μηχανικοί θα συμμετάσχουν σε μια εντατική δίμηνη φάση δοκιμών και βαθμονόμησης των επιστημονικών οργάνων του «Ευκλείδη» στα πλαίσια της προετοιμασίας τους για τις συνήθεις παρατηρήσεις. Κατά τα επόμενα έξι χρόνια, ο «Ευκλείδης» θα ερευνήσει το ένα τρίτο του ουρανού με πρωτοφανή ακρίβεια και ευαισθησία. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Η SpaceX προχώρησε σε σύναψη συμφωνίας με τον Ευρωπαϊκό Οργανισμό Διαστήματος (ESA) για την εκτόξευση τεσσάρων Ευρωπαϊκών δορυφόρων για το σύστημα παγκόσμιας δορυφορικής πλοήγησης Galileo. Σύμφωνα με δημοσίευμα της εφημερίδας Wall Street Journal, η SpaceX θα αναλάβει να εκτοξεύσει και να θέσει σε τροχιά τέσσερις Ευρωπαϊκούς δορυφόρους χρησιμοποιώντας πυραύλους Falcon 9. Είναι η πρώτη φορά που η εταιρεία του Elon Musk εκτοξεύει δορυφόρους της Ευρωπαϊκής Ένωσης που περιέχουν διαβαθμισμένο εξοπλισμό. Ο ESA σχεδίαζε να εκτοξεύσει τους δορυφόρους για το σύστημα Galileo χρησιμοποιώντας τον Ευρωπαϊκό πύραυλο Ariane 6 ωστόσο εξαιτίας διάφορων καθυστερήσεων με ορισμένες σημαντικές δοκιμές ασφαλείας πήγαν πίσω το χρονοδιάγραμμα και έτσι η πρώτη του εκτόξευση δεν αναμένεται πριν από το 2024. Η συμφωνία με την εταιρεία SpaceX υπόκειται ακόμα σε ελέγχους και δεν έχει λάβει τελική έγκριση από την Ευρωπαϊκή Επιτροπή και τα κράτη μέλη όπως δήλωσε πρόσφατα ο Διευθυντής του τομέα πλοήγησης του ESA, Javier Benedicto. Αν όλα πάνε καλά, σύμφωνα με τους όρους της συμφωνίας, η SpaceX πρόκειται να εκτοξεύσει τους δορυφόρους από το έδαφος των Ηνωμένων Πολιτειών της Αμερικής. Είναι η πρώτη φορά που εξοπλισμός του Galileo θα μεταφερθεί σε τροχιά χρησιμοποιώντας μία εξέδρα που βρίσκεται εκτός του Ευρωπαϊκού εδάφους (με εξαίρεση τις πρώτες δοκιμαστικές εκδόσεις που εκτοξεύτηκαν από το έδαφος του Καζακστάν). Όλοι οι άλλοι δορυφόροι του συστήματος Galileo εκτοξεύθηκαν από το Διαστημικό Κέντρο της Γουιάνας στο Κουρού της Γαλλικής Γουιάνας, σε πρώτη φάση με πυραύλους Soyuz και αργότερα με πυραύλους του συστήματος Ariane 5. Η είδηση της συμφωνίας δεν αποτελεί έκπληξη, καθώς το καλοκαίρι είχε γίνει γνωστό ότι η Ευρώπη επεδίωκε να συνάψει συμφωνία με την SpaceX και την United Launch Alliance για την «κατ’ εξαίρεση εκτόξευση δορυφόρων Galileo». Η εναλλακτική λύση της χρήσης ρωσικής κατασκευής πυραύλων Soyuz είναι βεβαίως εκτός συζήτησης εξαιτίας των κυρώσεων της Ευρωπαϊκής ‘Ένωσης κατά της Ρωσίας με την εισβολή της στην Ουκρανία. Όσον αφορά το σύστημα Ariane 6, αρχικά είχε προγραμματιστεί να εκτοξευθεί το 2023, αλλά διάφορες επανειλημμένες καθυστερήσεις ώθησαν την πρώτη εκτόξευση για το 2024. Πρόσφατα, κάποια σφάλματα -με τη φόρτωση καυσίμου κ.ά- οδήγησαν στην αναστολή της σύντομης δοκιμής θερμού πυρός του κινητήρα Vulcain 2.1 (διαρκεί περίπου 4 δευτερόλεπτα) ενώ η δοκιμαστική πυροδότηση μεγάλης διάρκειας (περίπου 470 δευτερολέπτων) του ανώτερου σταδίου αναβλήθηκε για τα τέλη Νοέμβρη από τις αρχές Οκτωβρίου που είχε αρχικά προγραμματιστεί. Ο πύραυλος Ariane 5 δεν αποτελεί πλέον επιλογή, καθώς αποσύρθηκε μετά την τελευταία του εκτόξευση τον Ιούλιο. Η SpaceX εκτόξευσε το ευρωπαϊκό τηλεσκόπιο Euclid τον Ιούλιο και πρόκειται να εκτοξεύσει άλλα δύο διαστημόπλοια της Ευρωπαϊκής Ένωσης στο εγγύς μέλλον με τον ESA να σχεδιάζει να πραγματοποιήσει τέσσερις εκτοξεύσεις με δορυφόρους του συστήματος Galileo αξιοποιώντας τον πύραυλο Falcon 9. Η σχέση του Elon Musk πάντως με την Ευρωπαϊκή Ένωση δεν είναι και η καλύτερη τελευταία. Πρόσφατα, ένας κορυφαίος αξιωματούχος της Ευρωπαϊκής Ένωσης τον προειδοποίησε για τη διάδοση περιεχομένου παραπληροφόρησης στην πλατφόρμα κοινωνικής δικτύωσης X εν μέσω της σύγκρουσης Ισραήλ-Χαμάς. Το σύστημα Galileo είναι καθοριστικής σημασίας για την Ευρώπη καθώς την καθιστά ανεξάρτητη από το αμερικανικό Παγκόσμιο Σύστημα Εντοπισμού Θέσης (GPS) και τα δορυφορικά συστήματα της Ρωσίας και της Κίνας. Χρησιμοποιείται επίσης από τις στρατιωτικές υπηρεσίες και τις υπηρεσίες ασφαλείας της Ευρωπαϊκής Ένωσης για τη μετάδοση κρυπτογραφημένων μηνυμάτων. Η υπηρεσία τέθηκε σε λειτουργία το 2016 ωστόσο απαιτούνται πρόσθετοι δορυφόροι για την διατήρηση και την ενίσχυση του υφιστάμενου δικτύου. «Είναι θέμα ανθεκτικότητας» δήλωσε ο Διευθυντής του τομέα πλοήγησης του ESA, Javier Benedicto. «Έχουμε 10 δορυφόρους που είναι έτοιμοι να εκτοξευθούν και αυτοί οι δορυφόροι πρέπει να βρίσκονται στο διάστημα, όχι στο έδαφος» συμπλήρωσε. View full article

Αναχώρησε το μεσημέρι της Παρασκευής από τη Γαλλική Γουιάνα η αποστολή, με την ονομασία Juice Η Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία προχώρησε στην εκτόξευση δορυφόρου, με προορισμό το Δία, στο πλαίσιο μίας από τις πλέον φιλόδοξες αποστολές που έχει επιχειρήσει μέχρι σήμερα. H εκτόξευση, η οποία αρχικά ήταν προγραμματισμένη για την Πέμπτη, αναβλήθηκε λόγω καιρικών συνθηκών και τελικά πραγματοποιήθηκε μία ημέρα αργότερα, την Παρασκευή, στις 15:14 ώρα Ελλάδας, ξεκινώντας ένα ταξίδι το οποίο πρόκειται να διαρκέσει οκτώ χρόνια, προκειμένου να φτάσει στους σημαντικότερους δορυφόρους του μεγαλύτερου πλανήτη του ηλιακού μας συστήματος. Ήδη οι επιστήμονες διαθέτουν ισχυρά στοιχεία που συνηγορούν στο ότι, κάτω από τις παγωμένες επιφάνειες των τριών δορυφόρων όπου θα εστιάσει η αποστολή, την Καλλιστώ, την Ευρώπη και το Γανυμήδη, εκτείνονται ωκεανοί νερού σε υγρή μορφή. Στόχος της αποστολής, με την ονομασία Juice (Jupiter Ice Moons Explorer) είναι να εξακριβώσει το κατά πόσο στους δορυφόρους αυτούς επικρατούν συνθήκες οι οποίες θα επέτρεπαν την ύπαρξη μορφών ζωής. Ο δορυφόρος δεν θα επιχειρήσει να εντοπίσει μορφές ζωής, αλλά να συγκεντρώσει στοιχεία που θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να αξιολογήσουν κατά πόσο υπάρχει τουλάχιστον η πιθανότητα ύπαρξης μικροβιακών οργανισμών. Η αποστολή, κόστους 1,6 δισεκατομμυρίων ευρώ αναχώρησε από τη Γαλλική Γουιάνα, με τη χρήση ενός πυραύλου Ariane-5. Ο συγκεκριμένος πύραυλος, παρότι εφοδιασμένος με τους ισχυρότερους βοηθητικούς πυραύλους στερεών καυσίμων που κατασκευάστηκαν ποτέ στην Ευρώπη, δεν έχει τη δυνατότητα να στείλει το δορυφόρο απευθείας στο Δία, τουλάχιστον όχι σε χρονικό διάστημα που θα καθιστούσε την αποστολή πρακτικά χρήσιμη. Αντίθετα, θα απελευθερώσει το δορυφόρο σε μια τροχιά που θα του επιτρέψει να εκμεταλλευτεί τα βαρυτικά πεδία της Αφροδίτης και της Γης, προκειμένου να αναπτύξει ταχύτητα ικανή να τον οδηγήσει στον προορισμό του τον Ιούλιο του 2031. Εκεί, ο δορυφόρος θα πραγματοποιήσει 35 κοντινά περάσματα από τρεις δορυφόρους, φτάνοντας ακόμη και σε απόσταση 400 χιλιομέτρων από την επιφάνειά τους, προτού μπει σε τροχιά γύρω από το Γανυμήδη. Ο Γανυμήδης παρουσιάζει ιδιαίτερο ενδιαφέρον, καθώς, εκτός του υγρού ωκεανού, διαθέτει δικό του μαγνητικό πεδίο, γεγονός που επιτρέπει τους επιστήμονες να εικάσουν ότι διαθέτει, όπως η Γη, πυρήνα από σίδηρο. Λίγα λεπτά μετά την απογείωση του Ariane-5, το κέντρο ελέγχου της αποστολής, το οποίο εδρεύει στο Ντάρμσταντ, στη Γερμανία, επιβεβαίωσε ότι το Juice επικοινωνούσε κανονικά με τη βάση. Οι ηλιακοί συλλέκτες του διαστημικού σκάφους, με εμβαδό 90 τετραγωνικών μέτρων, μέσω τον οποίων θα αντλεί ενέργεια στη διάρκεια του μεγάλου ταξιδιού, αναπτύχθηκαν ομαλά περίπου μισή ώρα αργότερα. Το Juice φέρει συνολικά 10 επιστημονικά όργανα, μεταξύ των οποίων κάμερες, ανιχνευτές σωματιδίων, ραντάρ προκειμένου να χαρτογραφήσει στοιχεία κάτω από την επιφάνεια των δορυφόρων του Δία, αλλά και lidar (απεικονιστή λέιζερ), που χρησιμοποιείται για το σχηματισμό τρισδιάστατων χαρτών της επιφάνειας. Οι παρατηρήσεις που θα πραγματοποιηθούν θα επιτρέψουν στους επιστήμονες να συγκεντρώσουν διάφορες χρήσιμες μετρήσεις, ενώ στην περίπτωση του Γανυμήδη, που θα αποτελέσει τον τελικό προορισμό της αποστολής, να υπολογίσουν το βάθος του ωκεανού, την περιεκτικότητά του σε αλάτι, το πάχος της στερεής επιφάνειας πάνω από τον ωκεανό και κατά πόσο αυτός βρίσκεται σε επαφή με το βραχώδη μανδύα. Σύμφωνα με τις τωρινές εκτιμήσεις των επιστημόνων, ο ωκεανός του Γανυμήδη φτάνει σε βάθος τα 100 χιλιόμετρα, δηλαδή είναι δέκα φορές βαθύτερος από ό,τι οι ωκεανοί στον πλανήτη μας. Όπως και στην περίπτωση του Άρη, ο οποίος όπως έχει πλέον αποδειχτεί στο μακρινό παρελθόν καλυπτόταν κατά τόπους από υγρό νερό (μέρος του οποίου βρίσκεται πλέον παγιδευμένο σε μορφή πάγου στους πόλους του), η παρουσία νερού θεωρείται εξαιρετικά σημαντικός δείκτης ως προς τις πιθανότητες ύπαρξης ζωής, ενώ η παρουσία νερού είναι απαραίτητη, με την υπάρχουσα τεχνολογία, προκειμένου να παραχθούν στο απώτερο μέλλον επιτόπου καύσιμα από επανδρωμένες αποστολές, για την εξερεύνηση του ηλιακού μας συστήματος. Οι δορυφόροι του Δία, με τους υγρούς ωκεανούς τους, προστατευμένους κάτω από συμπαγείς φλοιούς, αποτελούν για τους αστροβιολόγους σημαντικούς υποψηφίους για την αναζήτηση μικροβιακών μορφών ζωής. Μάλιστα, η απόσταση από τον Ήλιο και οι πολικές θερμοκρασίες που επικρατούν εκεί δεν προβληματίζουν τους επιστήμονες, καθώς η βασική πηγή ενέργειας εκεί δεν είναι το φως και η θερμότητα που εκπέμπει το άστρο του ηλιακού μας συστήματος, αλλά οι διαρκείς βαρυτικές δυνάμεις που ασκεί ο κολοσσιαίος Δίας στους δορυφόρους του. Αντίστοιχη αποστολή με την Ευρωπαϊκή Διαστημική Υπηρεσία ετοιμάζουν και οι Ηνωμένες Πολιτείες. Η αμερικανική αποστολή, με την ονομασία Clipper, προγραμματισμένη για το 2024, θα εστιάσει στην Ευρώπη, καθώς προβλέπεται ότι θα πραγματοποιήσει 50 κοντινά περάσματα, ορισμένα σε απόσταση μόλις 25 χιλιομέτρων από την παγωμένη επιφάνεια του συγκεκριμένου δορυφόρου, γεγονός που θα επιτρέψει τη λεπτομερή χαρτογράφηση του δορυφόρου. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο

Η λήψη μιας φωτογραφίας του Άρη δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μόλις το φως αναπηδήσει στον πλανήτη, μπορεί να χρειαστεί από 3 έως 22 λεπτά για να ταξιδέψει στη Γη - έτσι δεν υπάρχουν πραγματικά "ζωντανές" εικόνες του Άρη. Αλλά το απόγευμα της Παρασκευής, η Ευρωπαϊκή Υπηρεσία Διαστήματος (ESA) προσέφερε το πιο κοντινό: την πρώτη "ζωντανή ροή" του Άρη στο YouTube, η οποία δημοσίευε εικόνες του πλανήτη κάθε 50 δευτερόλεπτα, καθώς μεταδιδόντουσαν απευθείας από την κάμερα που ήταν τοποθετημένη στο διαστημικό σκάφος Mars Express Orbiter του οργανισμού. To livestream είχε διάρκεια περίπου μία ώρα. «Κανονικά, βλέπουμε εικόνες από τον Άρη και ξέρουμε ότι έχουν γίνει λήψη μέρες πριν. Είμαι ενθουσιασμένος που θα δω τον Άρη όπως είναι τώρα - όσο πιο κοντά στο αρειανό "τώρα" μπορούμε να φτάσουμε!» δήλωσε ο James Godfrey, ο υπεύθυνος λειτουργίας του διαστημικού σκάφους στο κέντρο ελέγχου της αποστολής του ESA. Σε διαστήματα των 50 δευτερολέπτων, η κάμερα διέσχισε τον Άρη, δείχνοντας μια πλευρά του πλανήτη να μπαίνει στη νύχτα, καθώς και κάποια σύννεφα που ξεπροβάλλουν στη γωνία. Το livestream γιορτάζει την 20ή επέτειο της αποστολής Mars Express, η οποία ξεκίνησε το 2003 με σκοπό την καλύτερη κατανόηση του πλανήτη, καθώς και την αναζήτηση ιχνών νερού. Υπάρχουν μόνο λίγα παραδείγματα "ζωντανού” περιεχομένου από το διάστημα, συμπεριλαμβανομένων των περίφημων αποστολών Apollo που δείχνουν αστροναύτες να περπατούν στην επιφάνεια του φεγγαριού, καθώς και των αποστολών DART και LCROSS, όπου η NASA έριξε σκόπιμα διαστημόπλοια σε αστεροειδείς και στο φεγγάρι, αντίστοιχα, ανέφερε η ESA σε δελτίο τύπου. «Αυτές οι αποστολές ήταν όλες αρκετά κοντά στο σπίτι μας και άλλες πιο μακρινές έστειλαν ίσως μια ή δύο εικόνες σε σχεδόν πραγματικό χρόνο», δήλωσε η ESA. «Όταν πρόκειται για ένα μεγάλης διάρκειας livestream από το βαθύ διάστημα, τότε αυτό είναι το πρώτο». Οι περισσότερες παρατηρήσεις και τα δεδομένα που συλλέγονται από διαστημόπλοια μεταδίδονται στη Γη μερικές ώρες ή και ημέρες αργότερα - κάτι που γενικά δεν αποτελεί πρόβλημα για τους επιστήμονες. Στην πραγματικότητα, αν και η ταχύτητα του φωτός μπορεί να δυσχεράνει τις ζωντανές μεταδόσεις, σε άλλες περιπτώσεις, έχει αποβεί ευλογία για τις επιστημονικές ανακαλύψεις. Παράδειγμα αποτελεί η αποστολή Euclid. Το τηλεσκόπιο θα καταγράψει φως που ταξιδεύει εδώ και 10 δισεκατομμύρια χρόνια, επιτρέποντας στους επιστήμονες να δουν 10 δισεκατομμύρια χρόνια στο παρελθόν, δήλωσε η ESA. Διαβάστε ολόκληρο το άρθρο